Terug

Recensies

Orwell als intellectuele vriend

Rebecca Solnit, befaamd en bekroond essayist, las op jonge leeftijd George Orwell: 1984 en Animal Farm natuurlijk, later ook zijn essays en fait divers. Naar een column over het planten van bomen blijft ze haar hele leven terugkeren. Orwell wordt een intellectuele vriend, een gelijkgezinde, een dode…

Knausgård glorieert in De morgenster. Acht overwegingen, geen spoilers

Ambities zijn Karl Ove Knausgård nooit vreemd geweest. Wilde hij met Mijn strijd minutieus een mensenleven – het zijne – beschrijven, zijn nieuwe roman De morgenster (vertaald door Marin Mars) is een poging door te dringen in de dood. Vanaf de zondeval, toen de mens zo nodig moest weten van goed en …

Hoe De Beauvoir denker werd

Een kleine 35 jaar na haar dood staat Simone de Beauvoir weer volop in de belangstelling. Daar hoort ook een biografie bij die zo’n ‘grote naam’ weer inhoud geeft en laat zien waarin de uitzonderlijkheid van die ene mens schuilde, een uitzonderlijkheid die ook voor nieuwe generaties actueel wordt ge…

Een pleidooi voor gegronde aandacht

Of je de lockdown nu hebt doorgebracht met ‘niksen’ of met thuisonderwijs geven, zieken verzorgen, eindeloze rijen zoom-meetings uitzitten, of een combinatie daarvan, een ervaring van leegheid zal er vast ook deel van uit hebben gemaakt. Die collectieve ervaring geeft De macht van niets doen. Een ra…

Het zesde zintuig van Annie Dillard

Schrijven is kijken. Als je maar lang genoeg kijkt, komt er misschien iets van het mysterie in beeld. Schrijven is dat wat je ziet te boek stellen. De overvloed vastleggen, naar de titel van de verzameling essays van Annie Dillard (The Abundance, vertaald door Henny Corver), waarin de lezer deelgeno…

Rondzwemmen in een getroebleerd brein

Hij zou gelijk krijgen, Lars Hertervig, dat hij een van de beste schilders van zijn tijd was en dat alle anderen gewoonweg te stom waren om dat te zien, zoals hij steeds maar blijft herhalen in de lange litanie die Melancholie I is, de roman die Jon Fosse optekende uit het hoofd van de Noorse romant…

Er is een alternatief

De eerste zin van Ali Smiths roman Autumn zet meteen de toon: 'It was the worst of times, it was the worst of times.' De opening van opvolger Winter liegt er ook niet om: 'God was dead: to begin with.' Behalve God is al het andere ook dood: romantiek, literatuur, het boek, jazz, geschiedenis, politi…

Vrijheid veroveren: een oneindig proces

Het existentialisme is wel verweten geen moraal te hebben – het zou in die zin een lege filosofie zijn, solipsistisch en absurd, zonder echte antwoorden op de vraag ‘Wat moet ik doen?’. En dat terwijl Simone de Beauvoir al in 1947 een werk schreef onder de titel Pleidooi voor een moraal der dubbelzi…

Niemand zou er nu nog aan denken om de voeten van z'n dochter in te binden

'Hoe morele revoluties plaatsvinden' - dat klinkt als de belofte van een inzicht waar de wereld naar op zoek is. Het antwoord dat Kwame Anthony Appiah geeft in De erecode is dat zulke revoluties plaatsvinden door een verschuiving in wat eervol wordt geacht in een zekere situatie. Eer is de hoofdrols…

Nadenken over wat een volk is met Badiou en Butler

Het volk is terug van weggeweest, kun je wel stellen. De ene politicus na de andere zegt ‘het volk’ te representeren, en het wordt min of meer aan de intuïtie overgelaten om te begrijpen wat dat volk dan is. Dat het niet zo simpel is, blijkt wel uit de aanhoudende debatten over wie tot een volk beho…

Het kwaad van ons allemaal

De Duitse filosofe Bettina Stangneth weet hoe ze de gemoederen moet bezighouden. Zo’n zes jaar geleden zorgde ze voor opschudding met haar boek over Adolf Eichmann, Eichmann in Argentinië. Eichmann was geen voorbeeld van Hannah Arendts these van ‘de banaliteit van het kwaad’, betoogde ze daarin, maa…

De dwaze obsessie nuttig te willen zijn

Wie de inhoudsopgave van Een kleine filosofie van het verval van E.M. Cioran opslaat, wordt meteen voorbereid op een bepaalde filosofische leeservaring: ‘Oefeningen in ontbinding’ heet de eerste afdeling, en daaronder volgen: ‘Genealogie van het fanatisme’, ‘De anti-profeet’, ‘Op het kerkhof van de …

Heidegger in de boardroom

Een businessconsultant die iets met filosofie en big data doet, dat klinkt eerder angstaanjagend dan aantrekkelijk. Er zijn al genoeg CEO's van technologiegiganten die sjiek doen met stoïcisme of die beweren dat het brein net een computer is. Zij doen de filosofie doorgaans geen goed. Christian Mads…

Knausgards stront en het kwaad

Veel lezers zullen al iets over Vrouw, het zesde, laatste en voor de Europese Literatuurprijs genomineerde deel van Karl Ove Knausgårds Mijn strijd, hebben gehoord voordat het in Nederlandse vertaling verscheen. Dat het zou gaan over de ontvangst van het eerste deel, Vader, over de weerslag daarvan …

Op de bedrand met Wilhelm Schmid

‘Kan een door seks bezeten tijdperk tegelijkertijd vol zijn van lusteloosheid?’ vraagt de achterflap van Wilhelm Schmids Sex-out. De seksuele impasse filosofisch beschouwd (Sexout, uit het Duits vertaald door Willem Visser). In een bijzonder kwiek en je zou kunnen zeggen lustig betoog beantwoordt Sc…

Het gaat niet om jou. Niet boos worden

Wie zal niet zeggen, in navolging van zelfhulpboeken, Oprah en Dr. Phil, dat een beetje boosheid goed voor je is? Vooral als je verlegen bent of slecht wordt behandeld. Maar is dat wel zo? Martha Nussbaum, een van de belangrijkste hedendaagse filosofen, onderwerpt boosheid in Anger and Forgiveness (…

Bureaucraten houd uw bacteriën bij u!

Ik wil deze bespreking van Bureaucratie is een inktvis van René ten Bos beginnen met een bekentenis. Het is altijd met enige schroom dat ik zeg dat ik projectmanager ben. Want dat doe ik, ik manage projecten. Wat voor projecten? Ach, wat doet dat ertoe: ik schrijf begrotingen in met formules doortim…

Geen genezing zonder revolutie

Wie de diagnose leest die hoogleraar psychologie Paul Verhaeghe in Autoriteit voor Nederland en België stelt, moet wel somber worden: autoriteit werkt niet meer, waardoor we allemaal stuurloos rondzwalken. Onderwijs, zorg, politiek, (geestelijke) gezondheid: op alle vlakken is er iets goed mis. Gelu…

Omvattende kritiek op onze 'vrije' wereld

De filosoof Byung-Chul Han, van Koreaanse komaf maar al jaren in Duitsland wonend, is een van velen die zich kritisch uitlaten over digitalisering en de neoliberale ideologie die het internet kapitaliseert. Tegelijk is hij een van de weinigen die dat doet in een diepgravende analyse die persoonlijk …

Een kiem van een antwoord op René Gudes optimisme

René Gude, Denker des Vaderlands, leeft al een jaar ‘in reservetijd’. Hoe gaat een filosoof om met de wetenschap dat hij binnen afzienbare tijd zal sterven? We leerden Gude eerder al kennen als iemand met een stoïcijnse opgewektheid die zeker in zijn conditie bewonderenswaard…

pro-mbooks1 : athenaeum