Terug

Recensies

Een tegenstem klinkt op

Het zaad van de toekomstige maatschappij die Juli Zeh ons schetst in Corpus delicti is al gezaaid in de onze, de gevaren zijn een volgende stap op een glijdende schaal. Er is iets beangstigends urgents en actueels aan Mia Holls proclamatie: ‘Ik zeg mijn vertrouwen op in de idioot die het bord…

Goethe & Schillers vriendschap onttinkeld

In 1857 werd in Weimar feestelijk het dubbele standbeeld, das Goethe und Schiller Denkmal, onthuld. De alom gevierde beeldhouwer Ernst Rietschel die al heel wat monumenten op zijn naam had staan, had een deel van zijn onderwerp, Goethe, in diens laatste levensjaren twee keer ontmoet, het andere deel…

Het ruisen van Gods zwijgen overschreeuwd

Hij is de bad-boy van de Duitse letteren en bouwde zijn carrière op haat – dat zou Maxim Biller bestrijden, althans het eerste deel van deze karakterisering. Volgens hem is er überhaupt geen Duitse literatuur: 'Al voor de oorlog was er geen grote Duitse schrijver, behalve Franz Kaf…

Een litteken scheidt verbijstering en nihilisme

Anders dan Nederland heeft Duitsland in de recente geschiedenis iets te verwerken gehad dat vruchtbaar bleek voor de literatuur. Armada schetst met het aprilnummer de ontwikkelingen van de afgelopen 2 decennia in de Duitse letteren en daaruit blijkt precies hoe vruchtbaar. Door de enorme aandacht vo…

Liefde volgens Goethe: lang niet zo rechtlijnig als scheikunde

Wijs maar soms ook oubollig, meeslepend maar deels ook saai of melodramatisch, van universele betekenis maar ook duidelijk gedateerd, fascinerend maar uiteindelijk onbevredigend, zo tegenstrijdig is de leeservaring van Affiniteiten, de roman van Goethe uit 1809 die het vrije huwelijk bezingt maar oo…

Een adembenemende reis door het leven

Ontbindende lijken liggen midden op straat en vallen ten prooi aan dieren. Een straathond kromt zijn lichaam en kotst een hand van een mens uit, of wat daarvan over is. Het zijn die beelden die in We gaan als het donker wordt van Sherko Fatah kunnen leiden tot leesapneu; die veel te zeldzame aandoen…

Genadeloze compassie

Aan het begin van Stefan Zweigs Ongeduld (Ungeduld des Herzens, in de vertaling van Janneke van der Meulen) wordt de plichtsgetrouwe cavalerist Toni Hofmiller aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog overgeplaatst naar een klein garnizoen aan de Oostenrijk-Hongaarse grens. De verbeeldingskracht v…

De vage grens naar het kwaad

Met zijn vijfde roman Septemberstralen, de eerste die in het Nederlands vertaald is (van Septemberleuchten, door Gerrit Bussink), fileert Martin Gülich het kwaad op sensationele wijze. Zo kraakhelder, feitelijk en zo raak, dat je het liefste van je zou werpen. Toch ben je vanaf de eerste pagina…

De banaliteit van het goede

‘Oorlog is de voortzetting van politiek met andere middelen,’ schreef Von Clausewitz. Het omgekeerde lijkt te gelden in Hans Fallada’s Alleen in Berlijn (Jeder stirbt für sich allein, in de vertaling van A.T. Mooij, herzien door A. Habers). De oorlog lijkt ver in het Berlijn van de Tweede Wereldoorl…

Ver verwijderd, gelukkig en geïnformeerd

De Oostenrijkse schrijver Stefan Zweig was 61 jaar toen hij in 1942 samen met zijn jonge vrouw Lotte een einde aan zijn leven maakte. Om het oorlogsgeweld te ontvluchten waren ze in 1940 naar Zuid-Amerika vertrokken. Tussen hun reizen naar Argentinië en New York woonden ze in een hotel in Rio de Jan…

Een droom van wat had kunnen zijn

Idylle is afgeleid van het Griekse woord eidyllion, wat 'kleine afbeelding' betekent. Het is een gedicht waarin het landschap een belangrijke rol speelt. Dichtregels in harmonie met de natuur, zou je kunnen zeggen. Maar toch is Idylle met verdrinkende hond van Michael Köhlmeier geen gedicht. 'R…

De totale illusieloosheid

Eens in de drie jaar staat Bergenstadt op zijn kop. Het is feest: ‘Grensgang’ duurt drie dagen, en wordt eens in de zeven jaar gevierd. In de golf van heimatmelancholie, waarvan de literatuur in het Avondland is doorspekt en die ook in Nederland met Gerbrand Bakker en Franca Treur ve…

Que sais-je?

De eerste zin van deze roman spreekt boekdelen: ‘De knaap was klein, de bergen waren enorm.’ De kleine knaap is kroonprins Henri van Navarra en de enorme bergen vormen de Franse troon: de kleine knaap zal de grote koning Henri IV van Frankrijk worden.
Zo, nu weten we meteen hoe het af…

Het horloge dat weer gaat lopen

‘Mijn vader stierf slechts enkele weken na mijn geboorte. Mij restte slechts een foto.’ Zulke beginzinnen smaken naar meer. De verteller heeft zijn vader niet gekend, zoveel is zeker, maar ook andersom niet. En waarom of hoe is de vader overleden? Wat weet de ik? Niet veel, als die a…

Eenzaamheid, zoals alleen in kunst

Een vrouw alleen in huis in een klein dorp eind jaren zestig. Buiten is een culturele revolutie in volle gang, maar in deze uithoek van Oostenrijk is daar niets van te merken. De hoofdpersoon van Marlen Haushofers De mansarde heeft zich afgewend van de wereld. Dat de roman, pas onlangs herontdek…

De uitersten botsen in de keuken

Het is 2008. Terwijl buiten de kredietcrisis door de wereld raast zijn de rijken van Zürich het aan hun stand verplicht om gezien te worden in Chez Huwyler, het duurste restaurant van de stad. In de keuken werkt Maravan. Hij is asielzoeker, en met die twee verhaallijnen brengt de bij onze Ooste…

Sebald, een conceptuele turner met woord en beeld

Soms slaat een argeloze vraag als een vuist in je maag die je doet dubbel klappen en je alle adem beneemt. De vraag wie je lievelingsauteur is, is van dat kaliber. In het zwart van de duizeling schieten de namen als sterretjes voorbij: Terborgh, Thomas Mann, Heinrich Heine, Philip Roth, Coetzee, Dic…

De ondergang van de sprakeloze filosoof

Zelden heb ik een boek gelezen dat me in het begin zo tegenstond en later zo in vervoering bracht als Geluk als geluk ver te zoeken is van Wilhelm Genazino. Ik had nog nooit van deze schrijver gehoord, terwijl de in 1943 geboren ‘nestor van de Duitse letteren’ (zoals de achterflap hem …

De flauwe deining en het schip

Ergens op de Oostzee is kapitein Freytag bezig met zijn laatste veertien dagen dienst op dat lichtschip. Het is een man met knoestige vingers en kromme benen, een man met waterige ogen en een half opgerookte sigaret in zijn mond. Een sigaret die je nog met een c schrijft. Negen jaar lang heeft hij m…

Seks... omdat het moet

Soms krijg ik het idee dat een boek niet voor mij is bedoeld. Mag een man van middelbare leeftijd wel een boek van Charlotte Roche recenseren? Om met dominee Gremdaat te spreken: ja, ja, dat mag! Tenslotte zijn er nog altijd literaire criteria.
Charlotte Roche is een jonge Duitse schrijfster en t…

pro-mbooks1 : athenaeum