De zoekopdracht 'filosofie' leverde 464 resultaten op
Recensies
Festina lente
Rust is in, rust is hot. De trendwatchers zijn het er wel zo’n beetje over eens: rust is helemaal van nu. Het begon met slow food en vervolgens kwam, onstuitbaar een hele slow-beweging op gang, met ‘slow architecture’, ‘slow cities’ en zelfs ‘slow sex’. Het is onthaasting en vertraging wat de klok s…
Wat als geweld te verklaren is?
Het geweld schuins benaderen, dat wil de Sloveense filosoof Slavoj Žižek in Geweld, omdat ‘de rechtstreekse confrontatie ons verhindert na te denken’. Het ogenschijnlijk basale inzicht is, dat geweld niet zomaar uit de lucht komt vallen, maar uitdrukking is van spanningen in een sociale …
Galgenhumoristische filosofen
Over humor in de filosofie is nauwelijks geschreven. Over de dood des te meer. Volgens Arthur Schopenhauer, zelf fervent tegenstander van leedvermaak, is de dood zelfs de eigenlijke genius van de filosofie. Is het verwonderlijk dat Maarten Doormans Denkers in de grond, een boek is waarin nu eens wel…
Eva, Miss Marple, Epicurus en Voltaire: terug naar de tuin
Dat ook het design van de tuin aan de eisen van de tijd aangepast moet worden, is een van de laatste stuiptrekkingen van het modernisme. Dat is agressief stedelijk van aard en heeft tot militant doel de massale purificatie van het groen. Het stadsgroen moet uniform, overzichtelijk, beheersbaar en ko…
Onsystematische beschouwingen van een Duitser
Afgaande op de berichten moet de film Avatar van James Cameron een overdonderend visueel spektakel bieden. Er zou zelfs sprake zijn van een revolutie in de film: ‘film is hierna niet meer hetzelfde’. Waar de film over gaat blijft ondertussen onduidelijk, iets met buitenaardse wezens&hell…
Een handleiding voor het moderne leven
Alain de Botton verbleef een week op vliegveld Heathtrow en schreef daarover een verslag. Je zou het een soort reisverslag kunnen noemen, ook al gaat hij juist niet op reis. Het is wat dat betreft vergelijkbaar met Xavier de Maistres Reis door mijn kamer, een reis die Maarten Biesheuvel ook al eens …
Kierkegaards moderne maatschappijkritiek
In 1845 publiceerde Thomasine Gyllembourg anoniem de roman Twee tijdperken. Het boek vertelt een romantische geschiedenis gesitueerd in het huiselijke leven van een burgerfamilie in Kopenhagen gedurende twee generaties (en twee tijdperken). Het verhaal beschrijft daarmee het verschil tussen twee con…
Gematigdheid schaadt
Jonathan Israel, hoogleraar Moderne Geschiedenis te Princeton, is een man met een missie. In Radical Enlightenment (2002) en Enlightenment Contested (2006) presenteerde hij een zeer opmerkelijke visie op de geschiedenis van de Verlichting. Israels voornaamste motivatie hiervoor was enerzijds gelegen…
Als Fransen Schopenhauer gaan lezen
The Aesthetic Unconscious van de nieuwe held aan het firmament van de Franse postmoderne filosofie, Jacques Rancière (1940) heeft oppervlakkig gezien alle bekende ondeugden die de Franse filosofie kenmerkt. Rancière getroost zich weinig moeite om begrijpelijk te schrijven en veronderst…
Stil staan bij het tijdelijke
Waarmee kun je beter beginnen dan met het begin? Precies, en het is daarom terecht dat Coen Simon een boek heeft geschreven over hoe hij zelf begon met filosoferen. Hij vertelt over hoe hij zich in zijn ‘jongensjaren’ begon te verwonderen over min of meer filosofische kwesties zoals vriendschap, nat…
Grenzen aan het bevattingsvermogen van een babyboomer
Als het concept vrijheid wordt verabsoluteerd, dan eindigen ook de beste ideeën in een catastrofe. Dat is de dialectische conclusie van Ian Buruma’s Grenzen aan de vrijheid. Van de Sade tot Wilders, het essay van de maand van de filosofie 2010. Het is Buruma’s verdienste dat hij in deze publicatie d…
Geen Duits idealisme zonder ethiek
De geschiedenis van het Duitse idealisme – door Rüdiger Safranski ooit gekenschetst als ‘de wilde jaren van de filosofie’ – is een groots avontuur in de geschiedenis van het denken. In Duitse filosofie 1760 – 1860 schetst Terry Pinkard een compleet beeld van de pol…
De sterrenhemel en de morele wet
Voor de waarheidslievende Pruis uit Köningsbergen was het onmogelijk simpelweg in God te geloven. Hij zocht bewijzen, en veegde in navolging van David Hume alle godsbewijzen als flagrante overtredingen van de redelijkheid van tafel. Immanuel Kant (1724 – 1804) hield de vraag of God bestaat een leven…
Geluk is een meetbare instelling
Er zal geen mens zijn die nooit over geluk heeft nagedacht. Menigeen zal bovendien hebben getracht te begrijpen wat geluk is, in een poging om het te bereiken. En dat al sinds mensenheugenis, hoewel het begrip een transformatie door lijkt te zijn gegaan. Geluk is traditioneel in kunst en literatuur …
Onmisbaar survivalhandboek op het eiland van de zuivere rede
Halverwege de Kritiek van de zuivere rede blikt Immanuel Kant terug op de weg die hij tot dan toe heeft afgelegd. Hij vergelijkt zichzelf met een ontdekkingsreiziger die lange tijd op een afgelegen eiland heeft doorgebracht. Filosofe Karin de Boer staat in haar leeswijzer Kants Kritiek van de zuiver…
1968 nu, of: Durf een idee te hebben
Toen in de jaren negentig op mijn middelbare school het communisme werd besproken, stonden wij versteld dat het ‘eigenlijk’ klopte. Onder vage verwijzing naar ‘miljoenen doden’ schoof onze Joodse docent het vervolgens als fictie terzijde en toen sprak hij lang over ‘vri…
Lezen is zelfverlies, leven ook
Het kan niet helemaal toeval zijn dat Neerlands 'premier lecteur' zich zo intensief heeft beziggehouden met de figuur van Don Quichot. Quichot kon namelijk het onderscheid tussen literatuur en werkelijkheid niet maken. Dat onderscheid blijkt ook veel moeilijker dan gedacht. In zijn oratie Vergeten t…
Een nieuwe kamerjas, sprekende ellebogen, het timmermansoog
Als een wat oudere en belezen vriend neemt Carel Peeters in Genieten voor miljoenen alledaagse verschijnselen met ons door: de pet, het T-shirt, de tatoeage, het gemanicuurde gebit, drie keer zoenen of het kaalgeschoren hoofd. Hij observeert kritisch en zou onze vriend niet zijn als hij niet Plato’s…
De liefste schoft, de nieuwe held, de mysticus
Aan de vooravond van de negentiende eeuw liggen twee rijke jongelingen, na een verkenningstocht door het oude eikenbos nabij Trittau in Holstein, te rusten in het gras en kijken naar de gelende wolken boven aan nabijgelegen stadje. De gedachten van de jongste dwalen af naar de ellendigheid van h…
Socrates zegt: doen
Anekdote. De grappenmaker Menippus van Gadara wil weten: wat is de zin van ons bestaan? Hij gaat langs bij dichters, filosofen en politici, maar wordt geen snars wijzer. Tot hij de tip krijgt: ga naar de onderwereld, en vraag het aan Tiresias. Menippus dus de Hades in. Na allerlei gedoe treft hi…
