Recensie: Briefjes voor Pelle is een innemend boek over rouw en opnieuw beginnen

Van 35 naar 13! Marlies Slegers’ Briefjes voor Pelle stamt uit 2020, maar staat toch in favorieten-aller-tijdenlijst de Grote Vriendelijke Honderd 2022, stijgt zelfs ten opzichte van de 2021-editie. En dat begrijp ik alleszins: vanaf de eerste woorden, ‘Hoi Pelle’, trekt Slegers je in een overtuigend jeugdboek over rouw, liefde en opnieuw beginnen. En over de doos met briefjes die de twaalfjarige Pelle krijgt van zijn vader. Die is dood: ‘Mijn vader bestaat uit nul cellen. En het gekke is dat hij toch nog het hele huis, het hele leven lijkt te vullen.’

N.B. Lees de eerste pagina’s bij de uitgeverij (PDF). Op Athenaeum.nl willen we met boekentips, recensies en fragmenten de hele Grote Vriendelijke Honderd recht doen. Alle items staan hier.

Briefjes met vragen en opdrachten

Die briefjes zijn een sterke vondst, Linde Faas heeft ze getekend, het zijn korte vragen en opdrachten waarmee ‘pap’ zijn zoon op de rit naar volwassenheid wil krijgen. Dat gaat niet telkens even soepel — voor het eerst belandt Pelle in een vechtpartij, voor het eerst steelt hij iets —, maar er gebeurt tenminste wat in het door rouw en sigarettenrook bedompte huis. ‘Het leek soms net of er elke dag minder lucht in huis was. Alsof het grauwer en benauwder werd en de lucht alles in huis vertraagde,’ stelt hij vast als hij de doos krijgt.

(G)een gewone tiener

Pelle is geen gewone tiener, hij haalt alleen maar negens en tienen, onthoudt dingen meteen als hij ze gezien heeft, kan zo een pianostuk naspelen. Hij huilt niet — jongens huilen niet, had zijn vader hem ooit gezegd — en om dat te bewerkstelligen diept hij weetjes op. ‘Ik weeg bijna 50 kilo en besta uit zo’n 40 biljoen cellen, al kan ik er een paar biljoen naast zitten.’ Maar hij is ook wel een gewone twaalfjarige, hij wil graag een hond en hij is verliefd op Eva, het meisje met wie hij al van jongs af aan bevriend is. Maar die is nu met Karl, of Stomp, de pestkop van de klas.

‘Aan een Eva die rood wordt als Stomp naar haar knipoogt, wil ik niets meer vertellen over mijn vaders briefjes. Maar als ik Eva niets kan vertellen, dan heb ik niemand meer die alles van me weet.’

En dat doet pijn. De taal van Slegers is toegankelijk maar treffend, kloppend voor de leeftijd (en slimheid), nergens te poëtisch of te sentimenteel (al hield ik het niet helemaal droog). Maar de grote kracht van Briefjes voor Pelle zit hem in het verhaal, in wat die briefjes triggeren. Avonturen, nieuwe mensen, ongelukken. Een coming-out-of-mourning, een coming-of-age van een leuke, bijzondere jongen, zonder te nadrukkelijk te psychologiseren.

En de diepgang is er wel degelijk, en dat verrast van de schrijver van de meidenboekenreeks I Love Liv en de Help, we hebben een dierentuin!-boeken voor iets jongere kinderen. Maar ze heeft ook boeken voor 13- en 15-jarigen geschreven, en komt dit voorjaar met een Pelle-achtig boek over scheiding en dementie, We moeten je iets vertellen.

Uit de veilige zone

Door de briefjes, zoals ‘Ga winkelen en koop een mooie jurk voor mama. Neem mama daarna mee uit eten’ doet hij ándere dingen, en trekt hij ook zijn moeder uit haar ‘veilige zone’ en haar isolement. ‘Durf buiten je vertrouwde wereld te stappen,’ schreef zijn vader immers. En ja, hij komt voor zichzelf op, wordt zichtbaar voor Eva, krijgt wijze (en romantische, voor mijn achtjarige was dit boek iets te groot) lessen van zijn oudere buurmeisje, er komen mannen in beeld voor zijn moeder, en hij blijkt opeens meer familie te hebben. Oh, en die hond komt er. Hij leert mensen kennen — die vaker dan verwacht ook zelf rouwen, kwetsbaar zijn, fouten maken —, en zichzelf.

Verrast het dat een boek uit 2020 in een Top Tweeduizend-achtige opzet voor kinderboeken opduikt? Misschien. Maar Briefjes voor Pelle is zo innemend, zo midden in het leven, en zo goed geschreven dat het nu al een vertrouwde titel is.

Daan Stoffelsen is webredacteur van Athenaeum.nl en vader van twee.