Vikram Seth, A Suitable Boy

De zomer is voor mij meestal het moment voor een leesproject. Voor een dik boek dat ik al heel lang op mijn lijstje heb staan, maar nooit de tijd voor neem. Op een fijne stoel in de zon of schaduw lukt dat wel. Gezien het aantal dikke boeken dat deze dagen bij ons over de toonbank gaat moet dit voor veel mensen herkenbaar zijn.  Dit jaar is het voor mij A Suitable Boy van Vikram Seth. Wat een boek. Iets meer dan 1500 pagina’s. Familiegeschiedenis, liefdesverhaal, het verhaal van India.

India, begin jaren vijftig van de vorige eeuw. Een moeder is naarstig op zoek naar ‘a suitable boy’ voor haar huwbare dochter. De dochter gaat haar eigen gang en maakt de familie tot schande – volgens haar moeder. Dat is de basis van het verhaal. Pride and prejudice? 

‘“You too will marry a boy I choose” says Mrs Rupa Mehra firmly to her younger daughter. Lata avoided the maternal imperative by looking around the great lamp-lit garden of Prem Nivas. The wedding guests were gathered on the lawn. “Hmm”, she said. This annoyed her mother further. “I know what your hmms mean, young lady, and l can tell you l will not stand for hmms in this matter. I do know what is best. I am doing it all for you. Do you think it’s easy for me, trying to arrange things for all four of my children without His help?’

Zo begint het boek en zo is de toon gezet. Daaromheen zitten ontelbaar veel lagen. Andere families, de roddels uit de stad Brahmpur, de muziek, dichters, de universiteit, waarom Calcutta wel of niet een te Britse stad is, politiek, vriendschappen en schandelijke verhoudingen. Dat alles in een wervelwind van gebeurtenissen. Voorin het boek staan stambomen met alle namen van de families die in het boek voorkomen, en daar sloeg ik toch zo nu en dan weer even naar terug, gelukkig steeds minder naarmate ik meer in het verhaal zat.  Het verhaal draait rondom vier families in het hart van de samenleving. Er wordt gestudeerd, gedoceerd, politieke carrières worden nagestreefd en lucratieve zaken. Er zijn poëzieavonden, er wordt gezongen, gemusiceerd, gefeest, gerookt, liefgehad en gedronken. 

De politieke relaties en de pijn van de ‘partition’ – de verdeling van India tot India en Pakistan die met onnoemelijk veel ellende en geweld gepaard ging – zijn op een prachtige manier voelbaar gemaakt. De gevoeligheden tussen Moslims en Hindu’s spelen een rol tussen en voor de jongeren in het verhaal, maar dat geldt zeker ook voor hun ouders. Lata wordt verliefd op een jongen die ze in de universiteitsbibliotheek heeft ontmoet. Ze wandelen, ze praten over literatuur, en ze kussen elkaar. De moeder van Lata , de weduwe Mrs Mehra, valt zowat flauw als ze via via hoort dat Lata gezien is aan de rivier met een jongen die Kabir, ‘Kabir who? Durrani’ heet. Durrani! Een moslim! Onmiddellijk boekt moeder een ticket voor zichzelf en Lata naar Calcutta, weg van die jongen!

In negentien delen lezen we de ontwikkelingen van post-koloniaal India door de levens van de vier families, maar ook van een schier oneindige stroom van mensen die soms lang, soms maar heel even, in het verhaal een rol spelen. Het is een geniale manier om een gecompliceerd verhaal levendig en met humor en veel empathie te vertellen. Prachtig zijn bijvoorbeeld de passages op de werkplaatsen waar de arbeidersklasse aan het zwoegen is.  

Naast de medestudent Kabir zijn er nog meer jonge mannen die indruk maken op Lata, en daarin schijnt ook steeds weer het grote verhaal van India door. De schoenenhandelaar Haresh bijvoorbeeld. Hij wandelt op een dag de familie Kapoor binnen om samen met schoonzoon Kedarnath, ook handelaar in schoenen, op zoek te gaan naar de beste schoenmaker in de smalle steegjes van de stad - waar het leer wordt gelooid en de schoenen met de hand genaaid worden.  

‘Picking their way between flea-ridden dogs, grunting filth-spattered pigs and various unpleasant objects, and crossing an open sewer on a rickety wooden bridge, they found their way to Jagat Ram’s small, rectangular, windowless brick-and-mud workshop. At night after the work was cleared away, this was where his children slept; he and his wife usually slept in a brick-walled room with a corrugated roof which he had built on top of the flat roof of the workshop. Several men and two young boys were working inside by the sunlight entering through the doorway and a couple of dim, bare electric bulbs. They were dressed in lungis for the most part, except for one man, who was dressed in kurta-pyjama, and Jagat-Ram himself, who wore shirt and trousers. They were sitting cross-legged on the ground in front of low platforms- square in shape and made of grey stone, on which their materials were placed. They were intent on their work - cutting, skiving, pasting, folding, trimming or hammering- and their heads were bent down.’

De zoektocht in dit arme deel van de stad opent ogen. Zowel van de lezer als van de personages, die intelligent en hoogopgeleid in de bovenste kaste leven. Het oog voor details waarmee Vikram Seth dit verhaal vertelt is prachtig, meeslepend, duizelingwekkend en geen van de 1535 bladzijden is te veel. Aan het einde van het boek vindt opnieuw een huwelijk plaats. Van Lata?