Recensie: Beter dan boulimia

De hoofdpersoon van de nieuwe roman van Chuck Palahniuk, Damned, bevindt zich in een op het oog onbenijdenswaardige positie: ze is pas dertien, en ze is dood. En alsof dat niet erg genoeg is, zit ze ook nog eens in de hel, een plek die bij Palahniuk vooral bestaat uit heel veel viezigheid (‘Sea of Insects’, ‘Shit Lake’, ga zo maar door). Maar Madison Desert Flower Rosa Parks Coyote Trickster Spencer zelf ziet het niet zo somber in: ‘Hell isn’t so dreadful, not compared to Ecology Camp, and especially not compared to junior high school. Call me jaded, but not much compares to having your legs waxed or getting your navel piercing done at a mall kiosk. Or bulimia.’ Door emmi schumacher.

N.B. Palahniuk is literaire hoofdgast op Lowlands. Athenaeum verkoopt Damned exclusief op het festival. Lees ook onze recensie van Pygmee.

Er zijn ergere dingen dan verdoemd zijn; een levend meisje van dertien moet zien om te gaan met de druk die van alle kanten op haar wordt gelegd om maar vooral niet dit maar vooral wel dat te doen en te zijn. En in het geval van Madison zijn er ook nog haar steenrijke, goedbedoelende maar intens hypocriete ouders, die zich ontfermen over weesjes uit ontwikkelingslanden door ze naar Amerika te vliegen in hun kerosineslurpende privéjets en die met hun seculaire opvoedingsstijl hun dochter totaal niet hebben kunnen voorbereiden op de onverwachte religieuze waarheid waar die zich nu geconfronteerd mee ziet.

Voor Madison is het grote voordeel van haar vroegtijdige dood dat haar verblijf in de hel haar de kans geeft om al haar aardse zorgen van zich af te gooien. Ze kan korte metten maken met de beperkingen van haar dertienjarige zelf, die ervoor gekozen had om als dik en slim meisje door het leven te gaan. (De andere opties die voor tienermeisjes open staan, zijn overigens: dik en grappig, dik en sarcastisch, sexy en dom, eetstoornis.) Niet voor niets is Madison geobsedeerd door de jaren tachtigfilm The Breakfast Club, die gaat over de benauwende hokjes waar tieners door de maatschappij, en door elkaar, in gestopt worden. Palahniuk gebruikt Madisons fascinatie met de film om haar woede en frustratie op treffende en amusante wijze te vatten:

‘To be honest, whenever I watch the classic John Hughes film The Breakfast Club, and Molly Ringwald leads poor Ally Sheedy into the girls’ bathroom, then brings her out with those hideous 1980s smears of rouge under each cheekbone and Ally’s hair tied back with that preppy ribbon and her lips painted that dated red-red like a cheap China doll version of Ringwald’s own sellout Whorey Vanderwhore Vogue magazine conformity, poor Ally reduced to a kind of living, breathing Nagel print, I always yell at the television, “Run, Ally!” Really, I scream, “Wash your face, Ally, and just run!”’

De vraag is natuurlijk of de vijandige houding waarmee deze Ally Sheedy zoveel mogelijk mensen op afstand houdt, niet net zo goed een masker is als het prom queen-imago van Molly Ringwald. Tijdens haar opmerkelijke avonturen in de onderwereld, vergezeld door haar eigen Breakfast Club-achtige vriendengroepje, begint ook Madison vraagtekens te zetten – niet alleen bij het hokje waar ze zichzelf in heeft gezet, maar ook bij de legitimiteit van het hele hokjesconcept.

Op andere vlakken overtuigt Damned wat minder. De maatschappijkritiek die zo’n integraal onderdeel vormde van Palahniuks bekendste roman, Fight Club, voelt hier wat bedacht en geforceerd aan. Als het bijvoorbeeld over Madisons extreem kapitalistische ouders gaat, of over het waanbeeld dat als we allemaal maar genoeg volkorenbrood eten en genoeg in beweging blijven, de dood ons misschien niet zal overkomen, lijken Palahniuks ideeën meer bijgedachtes dan een essentieel deel van het verhaal. Madison, met haar zelfopgelegde cynisme en grootspraak, is soms net zo vervelend als ze sympathiek is. Maar ze is ook Palahniuks grootste troef.

Emmi Schumacher studeerde Engels en Amerikanistiek. Ze is boekverkoper bij Athenaeum Boekhandel.