Leesfragment: Het aarzelen van de tijd

In samenwerking met Recensieweb.nl richten we de schijnwerpers op Nederlandse prozadebuten. Deze maand vindt u op onze site uitgebreide leesfragmenten uit de debuten van Peter Minten, Barry Smit, Jelmer Jepsen, Elisabeth van Nimwegen, Onno Wesseling, Lode Leenaerts en Kris Van Steenberge.

Peter Minten debuteerde op 1 oktober 2013 bij uitgeverij De Geus met de verhalenbundel Het aarzelen van de tijd. Op Athenaeum.nl kunt u hieruit een fragment lezen: 'Ik wist dat ik iets merkwaardigs aan haar zag. Ze komt van de andere kant van het park. Ongelooflijk. Ik zie zelden of nooit iemand van de overkant.'

‘Het knappe aan de verhalen van Peter Minten vind ik dat ze beklemmend en weids tegelijk zijn.’ - Annelies Verbeke

In Het aarzelen van de tijd worstelen mensen met het alledaagse leven. Gaandeweg ontsporen ze. Of het nu gaat om een vrouw die in de ochtendfile haar leven een nieuwe wending geeft, een werkloze die zijn verleden in een vuilnisbak propt, een dochter die op reis schreeuwt wat alle vrouwen schreeuwen, een masseur die elke zaterdag de stad ontvlucht of een man die zijn bevroren echtgenote ontdekt in de tuin van zijn buurman: Minten schept zowel in een uitgebeende taal steeds weer vervreemding dreiging en onrust.

Peter Minten werd in 1962 geboren in Hasselt. Later verhuisde hij naar Antwerpen en Leuven. Minten studeerde communicatiewetenschap en journalistiek. Hij werkte als academisch assistent (Katholieke Universiteit Leuven), persvoorlichter (Amnesty International Vlaanderen, Antwerpen) en communicatie-expert (Kinderrechtencommissariaat, Brussel). Minten publiceerde het afgelopen jaar korte verhalen in diverse Vlaamse en Nederlandse literaire tijdschriften zoals De Brakke Hond, Gierik/NVT, Op Ruwe Planken, en Extaze.

Stadspark

'Ik koop snel een zak frieten.'
'Niet doen, Geert. Ik wil terug naar het hotel,' zegt Sarah, 'we hebben een glas wijn verdiend.'
In het maanlicht veegt ze de lange haren uit haar gezicht. De wind voert een vreemde stilte aan uit de omliggende straten. Sarah en ik hebben de hele dag aan de rand van het stadspark op een bank gezeten. We hebben gepraat.
'Gewoon een zak frieten.'
'Hè toe, Geert.'
'Wat maakt het uit? Vijf minuten.'
'Vijf minuten zijn vijf minuten. En trouwens, ze verkopen op dit uur geen frieten meer.'
'Er brandt licht in de frietkraam.' Ik wandel naar de halve lichtcirkel.
Achter het schuifraam staat een rijzige vrouw. Ze droogt met een handdoek enkele kommen af. Dan scheurt ze een stuk papier van een rol. Nauwkeurig veegt ze de randen van een frietketel schoon. Haar schort hangt al aan een haak.
'Zie je wel, ze gaat sluiten', zegt Sarah.
'Een zak frieten,' vraag ik, 'kan ik nog een zak frieten krijgen?'
De vrouw draait zich langzaam om. Achter haar staan enkele emmers met gesneden aardappelen. De meeste zijn nog vol. Het is een winderige dag vandaag. 'Die vrouw wil naar huis, Geert.'
'Ik vraag haar gewoon iets.'
'We hebben vandaag afspraken gemaakt, Geert. Jij en ik. Je hebt werkpunten. Je zou niet meer moeilijk doen.'
De vrouw kucht. 'Ik wacht op mijn man', zegt ze. 'Eén zak moet nog net lukken.' Ze trekt haar schort weer aan.
Ik kijk weg van Sarah. 'Een zak frieten,' zeg ik, 'én een cheeseburger.'
'Een cheeseburger?' herhaalt de vrouw, 'u bedoelt een hamburger met kaas?'
'Ja, natuurlijk.'
De vrouw knikt en zoekt een hamburger in de koelkast. 'Doe ik één of twee plakken kaas tussen het broodje?'
'Gewoon één,' zeg ik, 'gewoon een cheeseburger.'
Haar handen snijden onzeker. 'Het is allemaal nog een beetje nieuw voor me.' De vrouw lacht nerveus. Onrustig bewegen haar handen. 'We wonen hier nog maar pas. Mijn man en ik komen uit een stadswijk, aan de andere kant van het park.'
Ik wist dat ik iets merkwaardigs aan haar zag. Ze komt van de andere kant van het park. Ongelooflijk. Ik zie zelden of nooit iemand van de overkant.
'Hoe is het aan de andere kant?' vraag ik.
'We woonden daar in een huis met een tuin. Mijn man was er makelaar. We hadden niets te kort.'
'Waarom bent u naar dit deel van de stad gekomen?'
'We hadden problemen,' mompelt ze, 'mijn man en ik.' Ze zucht. 'Nu zijn we hier.'
'Hoe slaagde u erin veilig door het park te reizen?'
Ze haalt haar schouders op. Stilte. Dan even het nijdige zuchten van Sarah.
'Een mens moet er maar het beste van zien te maken', zegt de vrouw. 'Maar mijn man vindt hier geen werk. Het is verschrikkelijk moeilijk om aan deze kant van de stad een job te vinden. Ze voelen dat we niet van hier zijn.'
'U hebt toch een job. U werkt in de frietkraam.'
'Als u dit een job wil noemen. Ik begin 's ochtends vroeg aardappelen te schillen en werk tot tien uur 's avonds. De eigenaar komt het geld elke ochtend ophalen. Mijn man en ik eten wat de marktkramers elke dag op het plein achterlaten.'
'Dat is ongehoord,' zeg ik, 'u moet protesteren.'
'En dan?' zegt ze. 'Ik vind hier geen andere job.'
Met mijn wijsvinger pulk ik aan het kleine zweertje op mijn kin. 'U kunt niet meer terug?'
'Niemand durft door dat park.'
'Maar u bent toch door het park gekomen?'
'Ach.' Ze schudt de frieten. 'Mijn man komt zo. Hij zwerft de hele dag door de straten. Hij is laat vandaag.'
Sarah ademt snel in en uit. 'Laat die vrouw met rust, Geert. Ze wil sluiten.'
'U krijgt uw zak frieten', zegt de vrouw tegen mij.
De schoenpunten van Sarah tikken op de kasseien. Uit de schemer duikt een grote besnorde man op. Hij rukt de deur van de frietkraam open.
'Eindelijk klaar?' vraagt de man. 'Ik wil gaan slapen.'
De vrouw wijst naar mij. 'Nog een zak frieten en een cheeseburger, Henk,' zegt ze, 'voor mijnheer.'
'Je werkt te traag,' zegt de man, 'geef toe dat je te traag werkt.'
'Tien minuten, Henk,' zegt de vrouw, 'over tien minuten gaan we slapen.'
'Geert, laat die mensen met rust.' De stem van Sarah trilt. Ik buig me naar de vrouw. 'Sorry, mevrouw, laat die frieten en die cheeseburger maar.'
De man trekt de koelkast open en kijkt vragend naar zijn vrouw. Ze schudt haar hoofd. 'Afblijven, Henk. We kunnen het bier echt niet betalen.' Dan richt ze zich tot mij. 'Wie frieten bestelt, krijgt frieten.'
'Het hoeft echt niet meer', zeg ik.
Een harde windstoot grabbelt een puntzak uit de kraam. De vrouw neemt een andere zak en ploft er het zoutvat op. De man leunt tegen de deur en rookt een sigaret. 'Je mag hier niet roken,' zegt de vrouw, 'ga naar buiten, zo kan ik niet werken.'
De man maakt een wegwerpgebaar en knalt de deur achter zich dicht. Sarah snuift. Haar lange haren glimmen in het maanlicht. Ze staat onbeweeglijk en vloekt.
'Mevrouw,' zeg ik, 'luistert u even. U hebt gelijk, ik bestelde daarnet een zak frieten, maar ik heb me bedacht. Ik wil geen frieten meer.'
'Geen sprake van', zegt de vrouw. 'U hebt een zak en een cheeseburger besteld en u moet betalen. Wij hebben het geld hard nodig.'
'Het gaat me niet om het geld. Ik zal betalen, ik wil uw man zelfs op een blikje bier trakteren, maar de frieten en de cheeseburger hoef ik niet.'
De man komt de kraam weer in. 'Ben je nu klaar, verdomme?' vraagt hij.
'Hij weigert zijn frieten', zegt de vrouw. 'Hij bestelde een zak en nu wil hij die niet meer.'
'Geert doet altijd moeilijk', zegt Sarah. De vrouw knikt naar haar. Dankbaar.
'Wie bestelt moet betalen,' zegt de man, 'dat is overal de regel. Aan de andere kant van het park was de politie er al bij gehaald.'
'Mijnheer, ik wil betalen, maar uw vrouw hoeft me de frieten en de cheeseburger niet te geven.'
'Zie je wel,' zegt de vrouw, 'hij wil niet.'
'Ik wil geen friet.'
'Hij houdt ons gewoon voor de gek', zegt de vrouw.
'Hij maakt iedereen gek.' De stem van Sarah.
De deur van de kraam zwaait open. De man komt vlak voor me staan. Hij heeft een ingevallen gezicht en wallen onder zijn ogen. 'Vertrekken zonder frieten en cheeseburger, dat kan ik niet toelaten.'
'U denkt dat u zich alles kunt veroorloven,' zegt de vrouw, 'alsof mensen in een frietkraam geen mensen zijn.' Wanneer de man zijn hand op mijn arm legt, buig ik mijn hoofd. Ik heb Sarah beloofd mijn lichaamskracht niet meer te gebruiken.
'Oké', zeg ik. 'Een zak frieten en een cheeseburger. En een blikje bier voor mijnheer.'
De man grijnst naar de vrouw.
'Wat moet er op de frieten?'
'Niets,' zeg ik, 'er hoeft niets op.'
Haar hand zwaait met het zoutvat.
'Sorry, geen zout', zeg ik.
'Het zout is gratis.'
Kalm blijven, geen domme dingen doen, ook dat is een werkpunt. 'Bedankt, maar ik wil geen zout.'
'Weg met dat zoutvat', zegt de man. 'Je hebt hem toch gehoord. Geef me bier.'
De vrouw trekt de deur van de koelkast open en reikt de man een blikje aan. Dan keert ze zich weer naar mij.
'Wilt u een plastic zak?'
'Is goed.' Ik probeer rustig te blijven. Ze stopt de in papier verpakte frieten en de cheeseburger in een witte plastic zak.
'Dat is zes euro twintig.'
Ik leg een briefje van tien voor haar. 'Geen wisselgeld,' zeg ik, 'u mag het geld houden.'
'Wat denkt u wel,' zegt de vrouw, 'wij zijn eerlijke mensen. Denkt u dat wij geen eerlijke mensen zijn omdat wij in een frietkraam staan?'
'Jullie zijn eerlijke mensen', zeg ik. Ik ben bereid om op alle vragen, over om het even wat, positief te antwoorden. Ik hoop dat Sarah dit onthoudt. De vrouw strooit het wisselgeld in mijn handpalm. Gulzig drinkt de man van het bier.
Ik laat het geld in mijn broekzak glijden, neem de plastic zak en draai me om. Sarah is verdwenen. Ik sleep mezelf door de lange smalle straat. Achter mij het gevloek van de man. Een mep. Het gillen van de vrouw. Dan de klep van de kraam die dichtknalt. De in papier verpakte frieten en de cheeseburger haal ik uit de plastic zak en laat het ding los. De zak wordt meegerukt door een harde windvlaag en buitelt in de richting van het park. Al de hele dag waaien kranten en troep naar dat park. Mijn handen warm ik nog even aan het inpakpapier, laat de frieten en de hamburger in een vuilnisbak glijden en sjok naar het hotel, schuin tegenover de frietkraam. Het is een vreemd donker hotel. Het lijkt vergroeid met de parkrand.
De lift klimt naar de eerste verdieping. Ik glip langs de openstaande deur en sluip door de kamer.
Ineengedoken zit Sarah op het balkon. Ze heeft haar rug naar mij gekeerd. Haar lange haren wapperen. Moeizaam stoot ik de slaande balkondeur open. De wind snijdt even mijn adem af. Ik buig me over haar.
'Ik heb de frieten niet opgegeten, Sarah.' Haar hoofd ligt op haar knieën. Praten wil ze niet meer.
Boven het dak van de frietkraam fladderen enkele duiven. Ze slaan hun vleugels uit en laten zich met de wind meedrijven tot boven het park. Ze proberen te zwenken, maar verdwijnen tussen de hoge bomen.
Beneden leunt de man in zijn pyjama tegen de maanverlichte kraam. Het fluiten van de wind. De man probeert een sigaret aan te steken. Hij vloekt, werpt de sigaret weg en verdwijnt weer in de kraam.
De wind giert. Aanzwellend rumoer op de straatstenen. Het zijn de geluiden van buitelende metalen vuilnisbakken. De bakken rollen naar het park. De frietkraam beweegt niet, ze lijkt stevig verankerd.
Met een klap slaat de balkondeur dicht. Ik duw tegen het glas. Ik stoot harder. Mijn vuisten bonzen. Na een poos laat ik me op mijn knieën zakken.
Windvlagen rukken aan onze kleren. Sarah drukt zich tegen de balustrade. Ik maak haar sjaal los. Mijn onderbuik en borst klemmen haar stevig tegen het hekwerk, terwijl ik de sjaal rond onze lichamen sjor en ons veranker aan het ijzer.
Een lege vuilnisbak tolt boven de parkvijver en verdwijnt tussen de grijpende takken. De kracht van de wind neemt nog steeds toe. Misschien komt straks de hevige windstoot die ons van het balkon zal wegrukken en ons vooruit zal jagen naar de donkere klauwende bomen. Of misschien zal de stormwind geen genade kennen en ons vannacht hoog in de lucht meevoeren naar de andere kant van het park.

Copyright © by Peter Minten, 2013