Leesfragment: Terug naar huis

10 september 2021 , door Jesús Carrasco

14 september verschijnt Terug naar huis, de langverwachte nieuwe roman van Jesús Carrasco (Llévame a casa, vertaald door Arie van der Wal). Lees bij ons alvast de eerste pagina's.

Juan is erin geslaagd om een onafhankelijk bestaan op te bouwen door te verhuizen naar Edinburgh, ver van zijn familie vandaan. Maar dan overlijdt zijn vader en wordt hij gedwongen terug te keren naar zijn kleine, Spaanse geboortedorp. Het is zijn bedoeling zo snel mogelijk na de begrafenis zijn gewone leventje weer op te pakken, totdat zijn zus een mededeling doet die zijn leven een compleet andere wending geeft. Ineens zit hij weer vast op de plek waaraan hij wilde ontsnappen, samen met zijn moeder, die steeds verder wegglijdt in het verleden.

Terug naar huis is een familieroman die op briljante wijze het conflict tussen twee generaties laat zien. Die van de ouderen die hebben geworsteld om vooruit te komen en die een erfenis aan tradities willen doorgeven en die van hun kinderen die een eigen plek in de wereld moeten vinden. In deze ontroerende roman volgt Carrasco opnieuw memorabele personages die gedwongen worden ingrijpende beslissingen te nemen als het leven hun onverwachte keuzes voor de voeten werpt.

N.B. Lees ook onze voorpublicaties uit De grond onder onze voeten en De vlucht, en de toelichting die Arie van der Wal bij zijn vertaling van die laatste roman schreef.

1

Hij had in de nacht dat zijn vader stierf aan diens bed kunnen zitten, maar op een of andere manier had Juan Álvarez dat niet gedaan. Niet dat hij er op dat belangrijke moment bewust voor had gekozen niet bij hem te zijn. Hij was simpelweg doorgegaan met waar hij mee bezig was zonder het dringende karakter in te zien van de berichten die zijn zus Isabel hem in de loop van de voorafgaande weken voortdurend had gestuurd, totdat ze er op een gegeven moment mee was opgehouden hem nog verder te informeren. Juan, bedwelmd door de geuren van de verse turf, had die stilte opgevat als een teken dat het beter ging in plaats van slechter en was gewoon verdergegaan met het verzorgen van de collectie rododendrons in de botanische tuin van Edinburgh. Zijn vader in een algemeen ziekenhuis in Toledo, gescheiden van zijn kamergenoot door een dun gordijntje van stijve stof, en hij, 2400 kilometer noordelijk van diens bed, op zijn knieën gevallen bloemblaadjes aan het oprapen van de donkere grond.

2

Eind jaren zestig leverde het land steeds minder op, bleven de fabrieken dringend om arbeidskrachten vragen en werd iemand die ezeldrijver was van de ene dag op de andere machinebankwerker. Juans vader verliet het platteland en zijn dorp, Cruces, voor een vezelcementfabriek in Getafe, ten zuiden van Madrid. Zijn moeder verruilde de geplaveide vloer van de molen waar ze geboren was voor het geverniste hout van een burgerwoning in het centrum van de hoofdstad. Onder aan een lichtkoker voerde een trap haar rechtstreeks naar de keuken. In de hal deed een conciërge de deur open voor meneer en mevrouw. Zo leerden ze elkaar kennen, via de conciërge, die bevriend was met Juans vader. Op een zondagmiddag werden ze bij het uitgaan van de bioscoop aan elkaar voorgesteld. Ze gingen aan een tafeltje zitten, waar zij hem vertelde dat ze uit Aldeanueva de la Vera kwam, in Cáceres, en dat ze daarnaartoe gekomen was omdat er nauwelijks nog graan gemalen werd met waterkracht. Hij hield van de verlegen manier waarop ze lachte. Haar aandacht werd getrokken door zijn verweerde handen en door wat haar voorkwam als de geur van tarwe toen ze dicht bij elkaar stonden om afscheid te nemen. Twee jaar waren ze verloofd voordat ze trouwden. Kort na de geboorte van Isabel betrokken ze een piepkleine donkere woning in de arbeiderswijk Las Margaritas in Getafe, waar ze later ook de grootvader van vaderskant onderdak boden nadat hij weduwnaar was geworden. Na de geboorte van Juan werd de seat 600 verruild voor een Renault 4. Elk weekend stapten ze in de auto en reden ze met grootvader naar Cruces, zodat hij er even uit was en een tochtje door de streek kon maken, want die man woonde in Getafe alsof de bakstenen hem verstikten, wat uiteindelijk ook werkelijk gebeurde. Toen Juans vader werd afgedankt bij de fabriek, verhuisde het gezin naar Cruces. Juan was toen zes en zijn zus tien. Grootvader was er niet meer bij. Ondanks het feit dat hij niet mocht werken, was vader de eerste maanden bezig met het herstellen van de landerijen, die zich destijds beperkten tot een groentetuin met een gereedschapsschuur en een waterput, een paar amandelbomen, enkele schepels graan en een fabriekshal waarin de familie enige tijd kalveren had vetgemest. Het geld dat hij in Getafe als schadevergoeding had meegekregen stopte hij in de machinerie van een pas gesloten werkplaats voor de fabricage van deuren in Illescas. Hij bracht de machines naar Cruces en zette ze in de fabriekshal. Elf maanden nadat hij was opgehouden met het inademen van asbest, begon hij zaagsel in te ademen.

3 augustus. Een lijnbus zet hem negenentwintig uur na het overlijden af in Cruces. Het ziekenhuisrapport vermeldt als oorzaak van de dood van zijn vader een longontsteking die verband houdt met een pleuraal mesothelioom. Een vorm van kanker die niet genetisch bepaald is maar die hij zelf in de dertien jaar dat hij in de vezelcementfabriek werkte dagelijks heeft ingeademd. Meer dan een decennium lang heeft hij zichzelf vergiftigd met asbest, acht uur per dag, vijf dagen per week. Werk zal jullie vrij maken, maar dit werk zal jullie leven bovendien voorgoed verzieken. Jullie opoffering zal jullie familie te eten geven en terloops nog duizenden andere families bedekken met die kleine kristallen van de dood. De oude mannen zullen de overkappingen zagen wanneer ze de bonen in hun tuin moeten beschermen tegen de wind. De kinderen zullen met stenen de resten van de rioolbuizen kapotgooien die zijn achtergelaten in het open veld. De wind zal de kristallen verspreiden.

Juan stapt tegenover de bar van Ángela uit de bus en loopt door de lege straat naar zijn ouderlijk huis. Hij draagt een kleine blauwe rugzak waar hij het hoogst noodzakelijke in heeft gestopt: zomerkleren om iets meer dan een bloedhete week in Spanje door te brengen, toiletspullen, het boek dat hij aan het lezen was toen hij het nieuws hoorde, en niet veel meer. Op het plein komt hij een dorpsbewoonster tegen die hem condoleert en zegt: Wat erg van je vader, wat er is gebeurd. En je moeder, die arme vrouw, ik heb zo met haar te doen. Juan probeert tevergeefs haar monoloog te onderbreken, maar elke keer als hij aanstalten maakt om door te lopen pakt de vrouw hem bij zijn arm en stort een nieuwe lading ellende over hem uit. Uiteindelijk moet Dolores, een andere dorpsgenote, die de scène van een afstand heeft gadegeslagen, hem redden. Kom, Angustias, zegt ze tegen de oude vrouw. Laat die jongen toch, hij is doodop van de reis en er staat hem nog een heleboel te wachten. Zijn redster werpt hem een blik toe die hij interpreteert als die van een medestander. Een blik die zegt: Dat mens kan nooit haar mond eens houden. En ook: Ik sta achter je, omdat ik weet dat je je redenen wel zult hebben gehad om weg te gaan uit het dorp, ondanks je zieke vader, je zus in Barcelona en je moeder al op leeftijd. De begripvolle dorpsbewoonster weet dat hij een lange reis achter de rug heeft, ook al denkt zij, net als de anderen, dat Juan in Engeland verblijft, terwijl hij in werkelijkheid in Schotland woont. Ze weet ook dat ze zijn vader, sinds diens overlijden in de vroege ochtend van de vorige dag, hebben opgebaard in het uitvaartcentrum in Torrijos, in afwachting van zijn komst. Met dat ‘er staat hem nog een heleboel te wachten’ zegt Dolores tegen hem: Bereid je maar voor. Het maakt niet uit hoe moe je bent, hoeveel uren je onderweg bent geweest, of je al dan niet hebt geslapen, of je er zin in hebt of niet. Wat je nu te doen staat is naar huis gaan, je scheren, douchen en met je zus en je moeder naar het uitvaartcentrum rijden om de condoleances in ontvangst te nemen en alles klaar te maken voor de begrafenis. En dat is dan alleen nog wat hij op korte termijn voor de boeg heeft. Dolores denkt ook te weten wat hem op middellange en lange termijn te wachten staat, maar dat zal ze niet tegen hem zeggen omdat ze zich dan net zo zou gedragen als die andere bewoonster van wie ze hem juist was komen bevrijden.

[...]