Leesfragment: Stad van de honden

22 november 2023 , door Leon de Winter

28 november verschijnt de nieuwe roman van Leon de Winter: Stad van de honden! Lees een fragment en reserveer je exemplaar.

Hersenchirurg Jaap Hollander is gepensioneerd, gescheiden, en sinds de verdwijning van zijn dochter een dolende vader. Tien jaar na haar verdwijning in de woestijn van Israël krijgt hij het verzoek om een onmogelijke hersenoperatie te leiden. De kans van slagen is eigenlijk nul. Maar er hangt veel van af, misschien zelfs een spoor naar zijn dochter. Een wonderlijke keten van gebeurtenissen brengt hem in contact met Ibrahim, een hond van het kanaänras, wat Jaaps leven zal veranderen.

Deel 1

I

Voordat ze werden ingelicht door de Israëlische ambassadeur was er al een dag verstreken. Eigenlijk waren het twee etmalen. Het eerste werd zijn dochter nog niet vermist en verstreek zonder dat iemand alarm had geslagen.
In de ochtend van het tweede etmaal brak de pleuris uit en kwamen in de Negevwoestijn hulpdiensten, speurhonden en een helikopter in actie, zo werd hem later verteld. Aan het einde van dat etmaal kreeg Jaap een telefoontje van de Israëlische ambassadeur. En nog een paar telefoontjes, met steeds meer details, de hele avond door. De ambassade regelde tickets.
Op de derde dag zaten Jaap en Nicole in de businessclass van een El Al-toestel naar Tel Aviv. Hoewel de brede armleuningen hen van elkaar gescheiden hielden, waren Jaap en Nicole even dichter bij elkaar dan ze de laatste jaren van hun verdorde huwelijk waren geweest. Al geruime tijd sliepen ze in verschillende slaapkamers.

Nicole had op zijn afdeling gewerkt, ze was een van de verleidelijke vrouwen daar, en Jaap sliep met haar zoals met andere verpleegsters. Toen ze hem vertelde dat ze zwanger was van hem was Jaap achtendertig, Nicole achtentwintig.
Aanvankelijk was hij pissig dat ze de pil was vergeten, daarna vermoedde hij dat ze dat met opzet had gedaan, want hij was de hoofdprijs van de afdeling: vrijgezel, slank, een zwoele blik als het hem uitkwam, en geld als water. Misschien was het tijd om vader te worden en moest hij dit als een natuurwet aanvaarden, ook al had hij haar nooit als levenspartner gezien en waren er andere verpleegsters die hij wellicht geschikter had geacht. Over abortus dacht hij conservatief, wat Nicole wist, dus liet de zwangerschap hem geen keuze.
Jaap kocht een dure bouwval langs de Vecht en liet die ruimen. Op die grond verrees een huis in de stijl van achttiende-eeuwse buitenplaatsen, maar dan nieuw, met een moderne keuken en achter de woonkamer, waar ze nooit zaten, een filmzaaltje. Hij had alles zelf ontworpen. Lea was anderhalf toen ze er introkken.
Hoe Jaap het best te omschrijven? In zijn beste jaren had Jaap wel iets weg van Al Pacino, een langere versie. Zo aantrekkelijk was hij. Hij had die macho-uitstraling vanaf zijn adolescentie, maar die bleek niet bestand tegen de tand des tijds. Naarmate hij ouder werd zweefde Al van hem vandaan. Na de verdwijning van zijn dochter was er niets van over. Pacino en kaalheid gaan niet samen.
En Nicole? Als zij met een beroemdheid vergeleken kon worden, dan had zij in het beste licht op de beste dagen van haar beste jaren, dat wil zeggen vóór haar huwelijk met Jaap, vergeleken kunnen worden met de zangeres Blondie, dezelfde brede jukbeenderen, ook blond, groene ogen, dezelfde sensuele uitstraling. Daar moest Nicole hard aan werken. Voordat zij de eerste keer met hem in bed belandde, had zij maandenlang in een sportschool gezweet en met verschillende soorten make-up, haarstijlen en kleding aan de ‘persona’ gewerkt die hem zou bevallen. ‘Hij is voor mij,’ had ze bevriende collega’s laten weten.
Leken Jaap en Nicole echt op die beroemdheden? Op de afdeling vonden ze van wel, en daar was Nicole verguld mee.
‘Iedereen vindt dat jij op Al Pacino lijkt,’ had ze een keer opgemerkt toen ze zwanger was.
‘Die lelijkerd?’ had hij geantwoord.
‘En lijk ik nog steeds op Blondie?’ had Nicole gevraagd.
‘Er is niemand die op jou lijkt,’ had hij gezegd.
Nicole had er geen twijfel over gehad dat hij dat positief had bedoeld. Dat was ook zo. Later veranderde dat.

Na de verdwijning van Lea, waarover later in dit verhaal wat uitvoeriger wordt verteld, werd het nodig om op onbekende mensen die hij ontmoette de naam van een filmster te plakken; het was Jaaps ezelsbruggetje om gezichten en de bijbehorende namen bij elkaar te brengen. Voor bijna alles had hij een belachelijk goed geheugen, maar sinds Lea weg was kreeg hij moeite met gezichten en namen. De naam van een Hollywoodster hielp. Hij was een filmfreak. Filmgezichten onthield hij vlekkeloos. Hij liet in zijn eigen ziekenhuis scans van zijn hoofd maken, maar in zijn hersenen was niets te zien, geen alzheimer, geen parkinson. Het moest mentaal zijn, dit onvermogen om namen en gezichten bij elkaar te houden. De medische term was prosopagnosie. Hij legde er zich bij neer.

2

Jaap begon zich aan Nicole te ergeren. Het tragische besef dat hij dat deed brak door op een avond tijdens een etentje met een bevriend echtpaar, de man was een collega van hem in het amc. Het was haar schrille stem, die in niets aan die van Blondie deed denken, waarin een trilling school die hij al lang verafschuwde, eigenlijk al vanaf het begin; hij hoorde bangheid, onzekerheid, onderdanigheid, en hij wist dat zijn ergernis niet minder zou worden.
Toen ze elkaar net hadden leren kennen en de seks oké was, ervoer hij diezelfde stem als opwindend omdat ze de indruk wekte ervan te genieten wanneer hij haar met lust overrompelde. Maar als er geen seks was, dan verdroeg hij die stem niet.
Vanaf die avond zag hij meestal haar zwaktes, althans wat hij als zwaktes ervoer, en begon hij op haar neer te kijken, wat hij zelf verafschuwde. Nicole was de moeder van zijn dochter. Hij hoorde haar te respecteren, haar lief te hebben.
Zolang ze niet sprak en hij haar hysterisch hoge stem niet hoorde, ging het wel. Hij veronderstelde dat zij niet wist dat hij soms van haar walgde. Soms werd hij vermorzeld door medelijden en kocht hij een ring of een horloge, kostbare onzin waarop zij prijs stelde en die zij aan vriendinnen en kennissen kon showen. Hij stelde het onvermijdelijke uit. Maar hoelang kon hij haar nog verdragen?
Indertijd was voor hem een abortus niet aan de orde geweest. Hij hield zich bezig met het leven, niet met de dood. En leven begon voor hem bij de bevruchting. Hij wist niet hoe hij daar anders over kon denken. Later had hij spijt van zijn rechtlijnigheid, een abortus had dit huwelijk kunnen voorkomen. Maar dan was Lea er niet geweest. Een kind van een huwelijk dat niet deugde.
Nicole was niet gek of ongevoelig. Ze durfde in zijn aanwezigheid nauwelijks meer dan een paar woorden te zeggen, over wat dan ook. Ze vreesde zijn uitvallen, waarin hij haar met een enkel woord kon vernederen, vooral in gezelschap. Jaap veronderstelde dat Nicole wist dat hij dat soms met opzet deed. En hij zag dat Nicole zag dat Lea dat ook zag. Hij kon niet uitsluiten dat zijn ergernissen Nicole hadden getransformeerd in een bang, onzeker wezen, maar ze probeerde haar onzekerheden te verbergen. Of was ze dat altijd al geweest en was het hem niet opgevallen toen ze elkaar leerden kennen?
Lea werd een stille puber, met een nerveuze oogopslag die Jaap aan haar moeder deed denken, en vermoedelijk zag zijn dochter de weerzin die hij daarbij voelde. Hij schaamde zich dat hij over Lea kon denken: o nee, als ze maar niet wordt zoals haar moeder. Misschien was hij gewoon een schoft en hufter en had hij ongetrouwd moeten blijven. Het was niet goed, niet goed, en hij verwenste zichzelf als hij alleen was, zoals in de auto op weg naar het amc, waar hij mensen ging redden en waar hij de status had van een halfgod. En toen kwamen die telefoontjes van de Israëlische ambassade.

3

Lea wilde ‘uitkomen’, zoals joden dat noemen: ze wilde joods worden. Jaap was joods, Nicole niet. Jaap was het kind van ouders die als onderduikers de oorlog hadden overleefd, en na de bevrijding – een curieuze term voor mensen wier families waren uitgemoord, zij hadden nooit een bevrijding beleefd – waren ze getraumatiseerd en wel trouw gebleven aan de oude tradities. Vanaf zijn zevende had Jaap Hebreeuws moeten leren, hij had op zijn dertiende bar mitswa gedaan, maar na de vroege dood van zijn vader had hij nooit meer een voet in de synagoge gezet.
Een paar keer had hij Israël bezocht. Hij werd niet warm of koud van het land en van wat de joden daar ondernamen. Zakelijk had hij er op uitnodiging van collega’s, die zijn expertise goed konden gebruiken bij lastige ingrepen, zinnige en ontspannen dagen doorgebracht. Bij elk bezoek had hij geslapen met Barbara (later, veel later, dacht hij: ook al had hij bij haar geen ezelsbruggetje nodig, ze had de looks van Penélope Cruz), een prachtige jonge neurochirurg van Argentijnse afkomst die op de deur van zijn kamer in het Sheraton in Tel Aviv had geklopt, omdat ze na een middag in een conferentiezaal naast hem te hebben gezeten nu seks met hem wilde. In die zaal hadden hun armen elkaar opzettelijk per ongeluk aangeraakt, daarna de vingers, en de blikken die ze wisselden brachten hem op gedachten die hij niet had moeten hebben. Zijn huwelijk was kapot, maar hij was trouw. Een woord telde voor hem. Maar ze was onweerstaanbaar mooi en ze kuste hem nog voor de hoteldeur in het slot was gevallen.
Later, toen het niet meer aan de orde was, had Jaap er spijt van dat hij zich niet meteen van Nicole had losgemaakt en naar Tel Aviv was teruggekeerd om Barbara te bevrijden van het klotehuwelijk met haar manisch-depressieve man – dat klonk heroïsch, hij had de optie gezien en had erop kunnen kauwen, maar hij had er niets mee gedaan. De seks met haar was de beste die hij ooit had beleefd, wat dramatisch klonk, maar het was waar. Bij elk bezoek brachten ze een of meer nachten met elkaar door in het Sheraton aan het strand van Tel Aviv. Met haar voelde hij zich vrij, tijdloos en zelfs vrolijk. Hij hield de affaire verborgen voor Nicole, en Barbara bezwoer hem dat haar man niets te weten mocht komen.