Recensie: Koortsachtige gedachtestroom

Toen Olivia Laing (To the River [recensie], The Trip to Echo Spring [recensie], The Lonely City) strandde in het boek dat ze probeerde te schrijven besloot ze om dat project te pauzeren en iedere dag gewoon lukraak een paar alinea's op papier te zetten. Zeven weken later stuurde ze de tekst (op een vliegveld, direct nadat ze de laatste paragraaf had getikt) naar haar redacteur, die geen idee had dat Laing aan dit project werkte. De roman, Laings fictiedebuut, verscheen afgelopen juni: Crudo. Een boekverkopersbespreking door Rosa Juno Streekstra.

In Crudo volgen we Kathy die op het punt staat te gaan trouwen en worstelt met het idee van intimiteit. Ze vraagt zich af hoe je je echt voor iemand anders kunt openstellen. Naast deze kleine, persoonlijke verhaallijn is er de grote werkelijkheid die zich via haar twitterfeed aan haar opdringt: de roman speelt zich af in de zomer van 2017 en Trump, Brexit en hyperzichtbaar geweld als de brand in Grenfell Tower spelen een belangrijke rol in het boek.

Kathy Acker heeft echt bestaan. Ze was een Amerikaanse experimentele schrijfster, een beetje een punkachtige kunstenaar, die in 1997 overleed. Laing wekte haar voor haar roman weer tot leven en gebruikt Ackers perspectief om te reflecteren op de gebeurtenissen in 2017. Maar tegelijkertijd is romanpersonage Kathy ook heel erg Laing zelf - Crudo opent niet voor niets met de zin: 'Kathy, by which I mean I, was getting married.' Laing beoefent in de roman een intrigerende experimentele vorm van autofictie. Ik vond dat erg goed werken, hoe die twee levens door elkaar lopen, hoe de schrijfster eigenlijk samenvalt met de hoofdpersoon die ook schrijfster is. Met name Laings talige en beeldende observaties, door de ogen van Kathy, zijn helder en raak. Zoals wanneer ze zichzelf als schrijver vergelijkt met de drone die boven haar ligbed zoemt: '[S]he liked the idea of herself up in the air with her compound eyes, hovering, havering, gathering data.'

En dan is er nóg een metaniveau: de echte Acker schroomde er niet voor om voor haar teksten werk van anderen te gebruiken, en Laing doet dat ook. Ze citeert veel, maar gebruikt geen aanhalingstekens, pas achterin wordt duidelijk waar ze citeerde en waar de quote vandaan komt. Ik kan me voorstellen dat er lezers zijn die deze letterlijke citaten best lastig vinden, dat de roman je het gevoel kan geven dat je niet genoeg achtergrondinformatie over kunst, literatuur en politiek hebt om het verhaal te kunnen snappen, maar ik werd er juist erg nieuwsgierig van.

Het moge duidelijk zijn, Crudo is een behoorlijk complexe roman. Het is een gedachtestroom met een bijna koortsachtig ritme en heel weinig interpunctie. Je leest het in een ruk uit en dan denk je: wat heb ik nu precies gelezen? Maar ook: o wat is dit knap.

Rosa Juno Streekstra werkt als oproepkracht bij Athenaeum Boekhandel. Ze is kunsthistoricus en begint in september aan een tweede master Biography and Creative Non-Fiction aan University of East Anglia (Norwich).