Recensie: Je voelt gewoon de duisternis in Jean-Bapiste Del Amo's De mensenzoon

Jean-Baptiste Del Amo’s tiende boek (Prix du roman Fnac 2021), De mensenzoon (Le Fils de l’homme, vertaling Joris Vermeulen), is een waanzinnig duistere roman, heel geduldig opgebouwd, voortdurend de geschiedenis van de personages verhullend, in het ongewisse latend, alsof de auteur voor je ogen een baksteen in de lucht laat zweven die groter en groter en zwaarder wordt, totdat die onvermijdelijk met een dreun neerkomt en zijn massa blijft neerduwen. Halverwege het boek begon ik te twijfelen of ik nog wel wilde verder lezen, of het niet te veel leunde op zeer specifieke natuurbeschrijvingen, maar na vier-vijfde begon ik te merken dat alle dreiging werd ingelost. Ik heb het uitgelezen, en de impact was groot. Lees de boekentip van Remon den Ouden.

Del Amo zet een gezin neer op een afgelegen plek: de vader, de moeder en de zoon. Nergens krijgen ze namen, en vaak weet je niet wat er speelt. Het begint bij de moeder en de zoon, en dan komt opeens de vader terug.

‘Rokend staat hij de jongen te observeren. Hij ziet de nek waarin het zweet of de motregen parelt dat zijn rode, halflange haar doet krullen. Hij kan wel raden hoe de magere benen en armen, het spichtige lijf onder de broek en het trainingsjack eruitzien. Met gemak zou hij het draaiende deel van het roestige hekje open kunnen duwen - want het kortstondige geknars zou overstemd worden door de herhaalde plof van de bal tegen de muur - en vervolgens een paar stappen kunnen zetten op het beton van het plaatsje met zijn grote kieren waarin plukken grasachtigen opkomen die daar beland zijn door de wind of uit de snavel van een vogel zijn gevallen; met gemak zou hij een arm om het middel van het kind kunnen slaan om hem op te tillen, de mond te snoeren door er bijvoorbeeld een handpalm tegenaan te drukken en hem mee te nemen. Via het straatje zou de man teruglopen naar de auto op de parkeerplaats achter de minimarkt, waar vermoedelijk op dit tijdstip in de middag niemand is. Hij zou de kofferbak opendoen en er de jongen languit in neerleggen, die zich zou verzetten, maar hij zou hem probleemloos de baas zijn, een grote hand stevig om een pols of een enkel geklemd, en dan de achterklep dichtgooien.’

Hij neemt ze mee naar een huisje in de bergen, en er ontstaat een wat beklemmende sfeer. De vader legt primitieve regels op, een streng regime ontstaat. Was hij uit zichzelf vertrokken? Houdt hij van zijn vrouw en kind? We weten het niet.
Later ontdek je hoe de vader en moeder bij elkaar gekomen zijn, en dat hij door duistere zaakjes in de gevangenis was geraakt.

De vader houdt iets dreigends - kunnen de moeder en de zoon daaraan ontsnappen? Je leest deze roman zoals je een voortkabbelende arthousefilm kijkt, voor de duistere sfeer, maar de ontknoping lost al je verwachtingen in. De mensenzoon is goed geschreven, mooi geschreven, nodigt uit tot doorlezen, en doet denken aan verhalen van Edgar Allen Poe of Roald Dahl. Je voelt gewoon de duisternis, het ontaardt ook in een horrorachtig scenario. Ik ken weinig boeken die zo zwart zijn, zo ellendig, zo mooi.

Remon den Ouden is boekverkoper bij Boekhandel Van Rossum.