Recensie: Louis' Veranderen: methode ontbloot klassegeweld en de pijn van transformatie

Een nieuw boek van Édouard Louis over zijn leven? Ik was sceptisch, want ik dacht zijn levensverhaal inmiddels wel te kennen, maar Veranderen: methode (Changer: méthode, vertaald door Reintje Ghoos en Jan Pieter van der Sterre) is een ontroerende beschouwing van klassengeweld. Niet gewoon geweld, niet gewoon homofobie, maar het geweld in de sociaal-maatschappelijke situatie waarin hij opgroeide, en die hij ontgroeide - dat is doorslaggevend. Veranderen: methode gaat verder dan een hervertelling (anders dan Weg met Eddy Bellegueule). Het is een boek over transformatie. Sorry voor de taal - laat me straightforward zijn, niets verbloemend, ergens zoals Louis’ eigen taal - maar: Ja armoede is kut en fysiek geweld is kut, maar het kutst is moeten transformeren. Dat is de boodschap.

N.B. Lees ook de eerste pagina’s van Veranderen: methode, en fragmenten uit Strijd en metamorfose van een vrouw, Ze hebben mijn vader vermoord en Geschiedenis van geweld. Lees ook Emiel Bottenhefts bespreking van onder andere Ze hebben mijn vader vermoord.

Zo is de roman Weg met Eddy Bellegueule was onderdeel van zijn pad weg van het verleden, een boek was de manier om zich te bewijzen in een hogere klasse, maar nu hij daar is, heeft hij spijt. In het boek staan twee foto's van een warme, gezellige jongen en diezelfde jongen amper twee jaar later, gesoigneerd, bourgeois. Dat verschil pakt me echt. Schrijnend.

Louis heeft veel te jong moeten nadenken over zijn positie in de wereld. Er zijn heel pijnlijke jeugdscènes, waarin hij zich niet veilig voelde, en tegelijk míst hij die tijd. Hij rouwt om het verlies van zijn jeugd, zichzelf en zijn familie (ondanks dat hij het noodzakelijk vond te ontsnappen) en dat is heel heftig om over te lezen. Hij citeert Alice Walker heel treffend en pijnlijk:

‘Ik vond het pijnlijk om mijn gedachten te verwoorden in een taal die voor hem meer verhulde dan onthulde. Die scheiding, die geen van ons beiden wilde, is het gevolg van armoede. En dat is nu precies wat onrechtvaardigheid inhoudt.’

Meer dan zijn levensverhaal is Louis’ nieuwste dan ook een verhaal van die scheiding, van dat onrecht, geworteld in sociale achterstand en tot pijnlijke bloei gekomen in de verandering. Een belangrijk boek.

Ghizlan El Hachimi is boekverkoper Engelse literatuur bij Athenaeum Boekhandel Spui.