Recensie: Een duistere, mooie mozaïekroman: Paolo Cognetti's Beneden in het dal

Morgen komt Paolo Cognetti naar Athenaeum Boekhandel Haarlem, met zijn nieuwe roman Beneden in het dal (vertaling Yond Boeke en Patty Krone). Lees deze mooie mozaïekroman over drie mensen en een hond in het dal, het duistere boek in Cognetti’s oeuvre, waarin alleen zijn stijl en vertellerskracht het geweld en ongeluk relativeren.

• Kom 16 maart naar Athenaeum Boekhandel Haarlem voor de signeersessie van Paolo Cognetti
• Lees een fragment uit Beneden in het dal

Want heel gelukkig zijn de personages niet. Het gaat over Luigi en Alfredo, twee broers die opgroeiden op de berg, en nadien elk huns weegs zijn gegaan. De een bleef in het dal en trouwde met Elisabetta, een stadsmeisje uit Milaan dat voor het echte leven koos, de ander ging het slechte pad op, belandde in de gevangenis en emigreerde nadien naar Canada. Nu is hun vader overleden en moet de erfenis verdeeld worden. En het gaat, in het eerste verhaal, over een teefje dat blijft hangen bij een gewelddadige reu. Hij bijt elke andere reu dood, een fenomeen dat milieuagent Luigi dagenlang bezighoudt. De reu, Luigi, Alfredo en Elisabetta krijgen elk hun deel van het boek, maar de stukken raken elkaar net of niet, Cognetti legt geen expliciete verbanden. Dat is wel mooi, als het leven zelf, de dingen gebeuren en niet altijd hebben ze een verband - maar ik miste wel dat afgeronde verhaal.

Beneden in het dal is een rijk boek, met een mooie losse stijl, met onopgesmukte zinnen. Zoals wanneer Cognetti de geboortebomen van de broers introduceert:

‘Luigi zoog zijn longen vol lucht. Hij dronk een slok van zijn vaders koffie: na een jaar in een blik zat er nog steeds wat smaak aan. Hij zag de Suzuki staan en Alfredo die op de bank tegen de muur zat. Hij zag eruit alsof hij helemaal niet geslapen had. Met een deken om zich heen geslagen zat hij te roken en keek onderwijl naar de twee bomen naast het huis. Een lariks en een spar, respectievelijk zevenendertig en vijfendertig jaar oud: de ouwe had ze geplant toen zij geboren werden. Op 1800 meter hoogte waren ze langzaam gegroeid en nu kwamen ze net boven het dak uit.’

De lariks ‘groeide recht omhoog, had zich ontdaan van zijn onderste takken en zocht in de hoogte naar licht. De spar daarentegen zat vol donkere naalden, de stam ging schuil onder de kroon’. De spar zal overigens sneuvelen. De symboliek kan je niet ontgaan. Dat duistere benoemt Cognetti zelf, in zijn essayistische nawoord: zoals Nebraska, zijn favoriete album van Bruce Springsteen, de duistere plaat uit diens oeuvre is, met de dark stories, zo moeten we deze roman lezen in Cognetti’s oeuvre. Dat is geen onverdeeld genoegen, maar een mooi boek is het wel.

Susanne van der Klei is boekverkoper bij Athenaeum Boekhandel Haarlem.