Recensie: Een geweldig verhaal van zoet en straf: Roald Dahls Sjakie en de chocoladefabriek

Het was een genot om Roald Dahls Sjakie en de chocoladefabriek (Charlie and the Chocolate Factory) in de vertaling van Huberte Vriesendorp, de #20 in de Grote Vriendelijke Honderd te herlezen. Ik geloof dat ik vorige keer in de doelgroepleeftijd zat, en de woordkeus voelde wat ouder aan, maar eigenlijk is het heel tof dat de rijke woordenschat behouden is. Een geweldig verhaal.

• Roald Dahl is ook in 2022 de meest genoemde auteur in de Grote Vriendelijke Honderd, met verder Matilda (7), De GVR (11), De heksen (49) en Daantje de Wereldkampioen (83).
• Lees Annick van Kessel over Matilda
• Lees Daan Stoffelsens bespreking van Daantje
• Lees op onze site ook een fragment uit Liefs van Boy,   
• Op Athenaeum.nl proberen we zoveel mogelijk boeken van de GV100 recht te doen met recensies, aanbevelingen en fragmenten.

De gammele hut en de mythische chocoladefabriek

De ontwikkelingen volgen elkaar snel op, maar aan de andere kant gebeurt er tot de helft van het boek niet zo heel veel, dan pas kom je in die fabriek, dan komt het fantastische deel. Dat vond ik wel grappig om te zien, dat het eigenlijk niet vanaf pagina 1 in de actie is.

Het realistische deel, bijna dickensiaans, gaat over het straatarme gezin met vier grootouders, twee ouders en Sjakie, die leven in een gammel hutje dat schudt bij iedere windvlaag. Er is nauwelijks geld voor eten, vader heeft een baantje in een tandpastafabriek waar hij doppen op tubes moet draaien - een sterk contract met de chocoladefabriek. Er is koolsoep en af en toe een boterham, en Sjakie heeft honger en hij heeft het koud, maar hij lijdt er niet onder in dit warme gezin.

En dan is er die mythische chocoladefabriek, waar de poorten van gesloten blijven. Sjakie vindt de laatste Gouden Toegangskaart en mag, met vier onuitstaanbare andere winnaars, de fabriek bezoeken. Hun ouders proberen de voice of reason te zijn, maar het zijn slapjanussen die hun kinderen telkens tegemoet komen. Hun ongehoorzaamheid - ze willen alles aanraken en proeven - leidt tot verschrikkelijke consequenties. Als in het slot - spoiler! - Sjakie de fabriek cadeau krijgt om in te wonen en werken met zijn familie, dan gaat dat in anderhalve pagina. Maar het voelt verdiend.

Het verhaal staat bovenaan

Je leest Roald Dahl om het verhaal, dat staat altijd bovenaan. De schrijver is in dit boek minder op zoek naar spitsvondige taalgrapjes, meer met de personages en het verhaal vertellen. Maar wat ik wel erg leuk vind zijn de liedjes van de oempaloempa's, daarin komt op een fantastisch rijm de meest schitterende woorden voor, en alle kinderen worden er verschrikkelijk in op hun nummer gezet. Zij nemen geen blad voor hun mond:

‘Caspar Slok, Caspar Slok!
dat akelig stuk galgebrok
’t was echt niet meer om aan te zien
hoe dat mispunt at voor tien.
Mijn hemel, het kwam niet te pas
zoals die jongen bezig was.
Gezuig, gesabbel en gekauw
op al wat hij maar eten wou.
Zijn hele leven, dat staat vast,
heeft hij nog niemand blij verrast.
En niemand zou die vette poen
ook maar het kleinst genoegen doen.
Hoe genezen we dat dan?
We maken er iets anders van.
Iets dat een ander mens graag ziet
en waar een ieder van geniet.’

Galgebrok! Poen! Als Caspar uit een chocoladerivier wil drinken en erin valt, vermagert een pijpleiding hem danig. Een heel fijne herleeservaring, Dahl blijft met recht de meest aanwezige schrijver in de Grote Vriendelijke Honderd.

Jesse Keff werkt bij Athenaeum Boekhandel bij de klantenservice en de administratie.