Longlist Boekenbon Literatuurprijs 2023 met Marente de Moor, Jan Brokken en Saskia de Coster

De Boekenbon Literatuurprijs (voorheen de AKO Literatuurprijs, en tussentijds de ECI of Bookspot Literatuurprijs) is de bekroning van het beste Nederlandstalige literaire boek waarbij het niet uitmaakt of het fictie of non-fictie is. De Boekenbon Literatuurprijs wordt jaarlijks toegekend door een jury van beroepslezers uit Nederland en Vlaanderen. Deze jury wordt benoemd door de Stichting Jaarlijkse Literatuurprijs. De auteur van het bekroonde boek ontvangt een bedrag van 50.000 euro. Dit bedrag moet de auteur in staat stellen ongestoord te werken aan een volgend boek.

In 2022 won Anjet Daanje, in 2021 won Wessel te Gussinklo, in 2020 won Oek de Jong, in 2019 wonnen Te Gussinklo (fictie) en Sjeng Scheijen (non-fictie) de Bookspot Literatuurprijs, in 2018 won Tommy Wieringa de prijs, in 2017 won Koen Peeters, in 2016 Martin Michael Driessen, in 2015 Jeroen Brouwers (en in 2001), 2014 Stefan Hertmans, in 2013 Joke van Leeuwen, in 2012 Peter Terrin, in 2011 Marente de Moor en in 2010 David Van Reybrouck. Onder de eerdere winnaars zijn Frits van Oostrom (1996) en Connie Palmen (1995), en alleen Te Gussinklo, Brouwers, A.F.Th. van der Heijden (1997, 2007) en Arnon Grunberg (2000, 2004) wonnen de prijs tweemaal.

Update 28 september: de shortlist is bekend!

Dit is de longlist, daaronder de analyse, puntsgewijs:

• Femke Brockhus, Kleine haperende vluchten [fragment]
• Jan Brokken, De kampschilders [fragment | boekverkoperstip]
• Saskia de Coster, Net echt [fragment]
• Mirjam van Hengel, Dola [fragment]
• Tiemen Hiemstra, W. [boekverkoperstip | fragment]
• Roxane van Iperen, Dat beloof ik [fragment | onze recensie]
• Cor de Jong, De prediker [fragment]
• Judith Koelemeijer, Etty Hillesum [fragment]
• Tomas Lieske, Niets dat hier hemelt [fragment]
• Marente de Moor, De schoft [fragment]
• Richard Osinga, Munt [fragment]
• Jan Vantoortelboom, Mauk [fragment]
• Kathleen Vereecken, Margriete [fragment]
• Gijs Wilbrink, De beesten [fragment | boekverkoperstip | boekverkoperstip 2]
• Peter Zantingh, Tussentijds [onze recensie | 4 vragen aan]

28 september wordt de shortlist bekendgemaakt, 9 november de winnaar.

1. Er is lichte overeenstemming tussen jury's. De longlist overlapt licht met die van de Libris Literatuurprijs 2023 (De Jong, Zantingh (tevens shortlist)), de Libris Geschiedenisprijs (Brokken en Koelemeijer) en Brusseprijs (Koelemeijer), en de shortlists voor de Bronzen Uil, Boekhandelsprijs (Wilbrink) en Confituur Boekhandelsprijs (Vereecken).
2. Maar niet per se met de eindejaarslijstjes van de critici. Ja, Judith Koelemeijer werd achtmaal genoemd. Maar de andere meestgenoemde oorspronkelijk Nederlandstalige beste boeken in 2022 werden geschreven door Peter Terrin en Wytske Versteeg. Brockhus en Brokken werden ook meermalen genoemd, maar minder.
3. En dat terwijl acht van de boeken op deze longlist in 2022 verschenen.
4. Schrijvers keren terug. Eén oud-winnaar, De Moor, maakt opnieuw kans; auteurs als Brokken, Van Hengel en Lieske haalden eerder de shortlist van deze prijs.
5. Maar niet oud-winnaars Arnon Grunberg, Stefan Hertmans, Oek de Jong, Dik van der Meulen, Frits van Oostrom, Sjeng Scheijen, Allard Schröder, Jan Siebelink, Peter Terrin en P.F. Thomése, en niet Ilja Leonard Pfeijffers Alkibiades of de veelgeprezen zomerhit Luister van Sacha Bronwasser. Of onze favoriet Mathijs Deen.
   (Ook op de groslijst: twee boeken van Ap Dijksterhuis, Arnon Grunberg, Delphine Lecompte, Eva Meijer en Arjen van Veelen, en boeken van vader en dochter Dorrestijn.)
6. Aan de andere kant van het spectrum staan debutanten Hiemstra en Wilbrinck. Vorig jaar speelden er vier debutanten mee.
7. Qua man-vrouwverdeling is 2023 een oké jaar: 7 schrijfsters (2022: 9, 2021: 4, 2020: 4, 2019: 8 (non-fictie) respectievelijk 6 (fictie), in de jaren daarvoor, waarin de longlist 25 titels lang was, zat het vaak op eenderde van de lijst).
8. Non-fictie is, ondanks de paar winnaars in de afgelopen decennia, niet sterk vertegenwoordigd: Brokken en Van Hengel. De afgelopen jaren schommelde dat aantal tussen 2 en 3 titels op de 15.
9. En ach, België. Drie Vlamingen dit jaar, niet heel uitzonderlijk; in 2021 waren er vier, dat was een uitschieter.