Recensie: Een heel mooi boek over de DDR en een liefdesrelatie: Jenny Erpenbecks Kairos.

Kairos. van Jenny Erpenbeck is echt het beste boek dat ik in tijden heb gelezen, een roman die de geschiedenis van Oost-Duitsland geweldig verstrengeld met een liefdesrelatie. En dat vond de jury van de International Booker Prize dus ook, ze heeft die prijs terecht gekregen — ook al wordt Michael Hoffmanns vertaling bekroond, en niet die van Elly Schippers, die ook prachtig was.

• Lees ook een fragment uit Kairos.
• Lees Maarten Dessing over Gaan, ging, gegaan
• Lees een fragment uit Gaan, ging, gegaan
• Lees vertaler Elly Schippers over Een handvol sneeuw
  
  
• Meer DDR? Lees Wietse de Jonges aanbeveling van Katja Hoyers Beyond the Wall/Achter de muur

En dat dus ondanks dat het best een complex boek is: die relatie wordt op een gegeven moment, als hij jaloers en dominant wordt, best irritant om te volgen. Hij is ouder, hij heeft de oorlog nog meegemaakt en is uit idealisme, hij is socialist, vanuit het Westen naar de DDR getrokken. Zij is geboren ná de oorlog in de DDR, en de verschillen tussen die generaties worden zichtbaar in hun verhouding. Of, sterker nog, zij tweeën symboliseren de geschiedenis van Oost-Duitsland.

Maar het is ook gewoon een heel mooi boek, heel erg goed geschreven, met prachtige zinnen - ook als het verhaal even minder boeiend is. Het mooiste vind ik denk ik wel dat die politiek en dat verloop van de geschiedens er zo veel en zo subtiel in zit. Kairos. ademt geschiedenis, maar dat zit gewoon in hoe ze met elkaar omgaan, hoe de gebeurtenissen en de ideeën hun liefdesrelatie beïnvloeden. Hoe de maatschappij is, hoe je daarover denkt, bepaalt je leven — toen, met de schaduw van de Tweede Wereldoorlog en de grote ideologieën, ongetwijfeld meer dan nu.

Dat maakt de roman ook méér dan een liefdesboek. Ik houd van Duitsland, en de DDR-details spraken me erg aan, en mijn kennis van de DDR is verdiept. Op school leerde ik over een vijandstaat, en dictatuur met overal de Stasi, en nu zie ik de gewone mensen. Parallel daaraan ziet de jongere hoofdpersoon in het Westen hoe anders ze daar leven: ze ziet arme mensen, ze voelt zich opeens consument. Dat is grappig, ze realiseert zich dat die vrijheid niet zonder nadelen komt.

Ja, een terechte winnaar van de International Booker Prize, zo’n historische roman die door de vorm en de inhoud heel veel over vandaag kan zeggen. Lezen!

Puck Hofman is office manager bij Athenaeum Boekhandel.