Recensie: Sallie Mo houdt je wakker

Sallie Mo leest ontzettend veel, zo veel zelfs dat haar psychiater besluit dat ze drie maanden geen boeken mag lezen. ‘Lezen is denken met het hoofd van een ander,’  zegt hij. ‘Het wordt tijd dat je met je eigen hoofd gaat denken.’ Dus dat doet Sallie Mo, de hoofdpersoon van de nieuwe, spannende roman van Sjoerd Kuyper: Bizar. In haar jaarlijkse vakantie van twee weken leest ze geen woord, maar besluit ze wel het hart van Dylan te veroveren, ontdekt ze een meisje in een bunker dat Jackie heet, ziet ze hoe Dylan verliefd wordt op Jackie, probeert ze een maatschappij waarin de kinderen heersen te stichten met Donnie, en loopt alles zo uit de hand dat ze het niet eens meer durft op te schrijven.

N.B. Bizar is een van de Zomerboeken van Athenaeum Boekhandel & Nieuwscentrum. Eerder publiceerden we een fragment uit het boek.

‘Als je zo lelijk bent als ik, kun je een hoop lol hebben.’ Zo begint het. Met die zin grijpt het boek je, om je nooit meer los te laten, zelfs niet als je het al lang en breed uit hebt. De vraag is natuurlijk hoe het komt dat het zo aangrijpend is.

Contrasten en geweldige beginnen

Ten eerste komt dat door de contrasten en de verschillende invalshoeken die elkaar afwisselen als de kleuren in een zakje M&Ms: steeds weer het een, dan het ander, weer iets anders, dat nog een keer, het eerste weer…

De contrasten zijn sterk en maken je daarom nieuwsgierig naar de uitleg: Bij die eerste zin denk je: Aha, ze vindt zichzelf lelijk, ze is onzeker. Dat is niet bepaald positief. Maar dan vervolgt de zin: ‘...kun je een hoop lol hebben.’ Dat klinkt juist wel weer positief.

Zo kom ik ook gelijk op de invalshoeken: een voorbeeld is namelijk dat ze niet gewoon opschrijft wat er gebeurt, maar een ‘verhaal’ opschrijft en daarna dat het niet waar was en wat er echt gebeurt, bijvoorbeeld wanneer ze nadenkt over het schrijven van een boek:

‘In de bus naar huis had ik meteen al een geweldig begin: “Noem mij maar Sallie Mo. Dat is niet moeilijk, want zo heet ik. Ik woon in de ziektenbuurt: Waterpokkenplein 17, daar wonen we. Bushalte Kinkhoestlaan.” Maar het is niet waar. En ik had geen zin om mijn boek met een leugen te beginnen. Daarom schrijf ik het hier pas.’

Je denkt dat je wat meer over haar te weten komt, maar het is maar een verhaal.

Dat zorgt ervoor dat je steeds met een frisse blik verder leest. Ook maakt het het boek extra spannend: wat gebeurt er nu echt en wat is een gedachtespinsel uit het hoofd van Sally Mo (‘Perkamentus zou teleurgesteld zijn in mij als hij dit zou lezen: “Of course it is happening inside your head, but why on earth should that mean that it is not real?””’). Natuurlijk zegt ze het gelijk als het niet waar is, maar toch houdt het je wakker: is het ‘echt’ wat ik lees? Ook gaat het eerst over het verleden, zoals haar opa of waarom ze niet mag lezen, om vervolgens weer over te schakelen naar het hier en nu: dan vertelt Sallie Mo weer over de camping of haar moeder, die op de markt op mannenjacht gaat.

Geloofwaardig, vaag - en spannend!

Bizar kreeg de kritiek dat de uitspraken van (de dertienjarige) Jackie over haar vader de bankier te volwassen zijn en niet bij haar leeftijd passen, maar daar ben ik het niet mee eens. Luister eens naar Greta Thunberg, die maar twee jaar ouder is: zij doet ook geweldige uitspraken. Daarom vond ik dat eigenlijk een heel mooie en originele manier van Sjoerd Kuyper om maatschappelijke problemen in zijn boek op te nemen. Wel vond ik het soms een beetje vaag worden wat er nou écht gebeurt: op een gegeven moment krijgt een van de kinderen een vreselijk ongeluk, daarna blijkt het toch om een ander kind te gaan, en vervolgens lijkt het net alsof het slachtoffer tóch het eerste jongetje is! Het kan natuurlijk ook aan mij liggen, maar ik vind het toch wat onduidelijk.

Toch vind ik dit een geweldig boek: een spannend verhaal, dat je goed wakker houdt met de verschillende invalshoeken en de opvallende tegenstellingen. Oftewel: echt een aanrader!

Julia Verkerk zit op het Ignatius Gymnasium.