Recensie: Ongemak alom, en een wijze les met nuance

Kun je altruïstisch zijn zonder ergens ook egoïstisch te zijn? Die vraag stelt Andrew Ridker (1991) in zijn romandebuut The Altruists (nu vertaald door Jan de Nijs als De weldoeners) heel doeltreffend en geestig. Centraal staat een gezin: Arthur Alter en zijn volwassen kinderen Ethan en Maggie, die niets meer met hem te maken willen hebben. Moeder Francine is overleden, maar haar erfenis, die alleen aan de kinderen toeviel, speelt een belangrijke rol. Ridker laat voor elk van hen zien hoe moeilijk onbaatzuchtigheid is, met scherpe scènes en mooie dialogen. Een boekverkopersbespreking door Bart Vlek.

Ik werd op Ridker gewezen door Jan Donkers in NRC Handelsblad: zijn vierballenbespreking vol superlatieven (voor vooral de tweede helft) hielp me over mijn in-between-books-fase heen. Maar hoe kun je weldoener zijn? Het grote verhaal van Arthur, een ingenieur, dat hij Afrika kon helpen met goedkope latrines. In zijn moment of glory, in Zimbabwe, faalde hij echter totaal. Zijn zoon, die homo is, probeert een jongen die hij jaren geleden ontmoet heeft te helpen met zijn acceptatie van zijn homoseksualiteit. Eigenlijk komt Maggie nog het verst: ze probeert simpelweg een goed mens te zijn. Grote belemmering: al dat geld dat ze georven heeft.

Eigenlijk is dat allemaal gedoemd te mislukken. Goede bedoelingen en onhandige conflicten leiden tot pijnlijke scènes en heel sterke dialogen, een schrijverschap dat je niet verwacht van een twintiger, zo blijkt ook uit deze wijze les van oma Ruth aan haar kleindochter, moeder Francine:

'Around this time Francine became preoccupied with fairness. If she asked her mother why they had two cars while her friend Ellie's family had only one, Mrs. Klein would say, bluntly, "Because Ellie's father drinks his paychecks." [...] "Your father has been lucky." Grandma Ruth would say in response to that same question. "I propose this: from now on, you will give Ellie half of your cookie every day at lunch."
"Why?" Francine asked.
"To make things right. To make things equal."
"But half a cookie doesn't equal a car."
Grandma Ruth smiled, he eyes shining with the hereditary twinkle that graced all the women in her line. "You're very bright, you know that?"
"But the car -"
"Yes, you're right. Half a cookie doesn't equal a car. But enough cookies, over time, can count for something else entirely."
The lesson stuck.'

Het verhaal culmineert in de terugkomst van zoon en dochter bij hun vader. Na heel veel wikken en wegen gaan ze op zijn uitnodiging in en komen ze uit New York terug naar Saint Louis, waar vader al op avond één zijn vegetarische dochter trakteert in zo'n Amerikaans biefstukkenrestaurant. Ongemak alom - en een wijze les met nuance.

Bart Vlek is IT-manager bij Athenaeum Boekhandel.