Best besproken week 9: 'huiveringwekkend goed', 'leesfeest' en 'virtuoos meesterwerk'

Chantal Akerman - Mijn moeder lacht

In 2013 werd de moeder van filmmaker Chantal Akerman ziek. Ze vloog terug van New York naar Brussel om voor haar te zorgen, en ondertussen schreef ze: ze schreef over haar jeugd, de ontsnapping van haar moeder uit Auschwitz waar ze niet over sprak, de moeilijkheid om van haar vriendin C. te houden, haar angst voor wat ze zou doen wanneer haar moeder zou overlijden. Tussen deze ontroerende en ontluikende fragmenten over haar leven plaatste ze stills uit haar films. 

• Dieuwertje Mertens in Het Parool: 'De memoir is een beklemmend relaas over liefde en pijn.' En: 'Mijn moeder lacht is verstikkend intiem. Er is geen uitweg, niet voor Akerman en niet voor de lezer. Dat maakt het een huiveringwekkend goed boek.'

Mark Schaevers - De levens van Claus

Biograaf Mark Schaevers realiseerde zich maar al te goed dat hij bij het schrijven over Hugo Claus meerdere levensverhalen had te doorgronden. Schrijver, kunstenaar, filmer: alleskunner Hugo Claus heeft er alles aan gedaan om de mythe van zijn biografie mee vorm te geven. Schaevers’ werkwijze is dezelfde als bij zijn bekroonde boek over Felix Nussbaum. Hij volgt zijn onderwerp op de voet, zonder expliciet te interpreteren. Waar de schrijver dacht: ‘ik ben de baas, hè, van al die Clausen’, geldt dat evenzeer voor de biograaf.

• Rob Schouten in Trouw: 'Mark Schaevers heeft het leven van deze complexe, gemaskerde man tot een waar leesfeest gemaakt.'
• 'De grootste verdienste in deze spannende beschrijving van het bohémien-bestaan van Hugo Claus vind ik toch wel het fijnzinnige lachje waarmee zijn biograaf geregeld de manipulaties van Claus beschrijft. (...) De enige manier om een in wezen ongrijpbare man goed in beeld te krijgen.'
• Lees ook het interview met Mark Schaevers in de Volkskrant van zaterdag 2 maart.

Octavia E. Butler - De zaaier

Wanneer wereldwijde klimaatverandering en economische crises in 2024 tot sociale chaos leiden, wordt Californië een plek vol gevaar: van ernstig watertekort tot massa’s drugsverslaafde maniakken die alles zullen doen om nog een dag te overleven. De vijftienjarige Lauren Olamina woont met haar vader, in een afgeschermde community, beschermd tegen de anarchie buiten de muren. Lauren lijdt aan hyperempathie, een slopende gevoeligheid voor de emoties van anderen. Maar als de community onveilig wordt, moet Lauren vluchten.

• Ilse Josepha Lazaroms in De Groene Amsterdammer: 'Naast het feit dat Butlers toekomstbeeld erg op ons heden lijkt, is dit wat De zaaier zo angstaanjagend goed maakt: de manier waarop verleden en toekomst met elkaar verbonden zijn. Butler, wier voorouders slaafgemaakten uit Louisiana waren, is een 'transtemporale denker', iemand die door de tijd heen denkt en verbanden legt die de direct waarneembare realiteit lijken te overstijgen.'

Colum McCann & Diane Foley - Als moeder. Over de gijzeling van James Foley

James Foleys executie bracht destijds een schokgolf teweeg en bij allen staat het beeld van de journalist in oranje kleding naast een zwartgeklede jihadist op het netvlies gegrift. James' moeder, Diane Foley, vroeg aan Colum McCann haar verhaal op te tekenen, dat begint met de ontmoeting met een van de moordenaars van haar zoon. Hiermee zet zij de toon: dit wordt geen eendimensionaal verhaal om de herinnering aan haar geliefde zoon levend te houden, maar een belangwekkend pleidooi voor vergeving. 

• Iris Pronk in Trouw: 'McCanns stijl is beeldend, concreet en ingetogen tegelijk, zijn empathie opvallende fijn afgesteld. "Luisteren is de stille ziel van het verhalen vertellen," noteert hij ergens. Zo creëerde hij een gelaagd en intiem beeld van een diepgelovige, gezagsgetrouwe moeder van vijf kinderen, verpleegkundige van beroep, die noodgedwongen op de barricaden staat.'
• '[Diane] heeft een bewonderenswaardig genuanceerde kijk op de mensheid behouden.'
• 'Als moeder heeft meer te bieden dan een persoonlijk portret van Diane en haar zoon. Het bevat ook een aanklacht tegen de manier waarop redacties overal ter wereld de oorlogsverslaggeving overlaten aan onbeschermde en slecht betaalde freelancers zoals James. Terwijl de zoektocht naar de waarheid toch al wordt bemoeilijkt door anti-journalisten-sentimenten wereldwijd.'
• Lees ook het interview met Diane Foley in NRC van vrijdag 1 maart.

William Gaddis - De verlossers

Een even komisch als wanhopig verhaal over het huwelijk van de roodharige Liz, telg van een rijke familie, en Paul, een Vietnamveteraan die van gouden bergen droomt. Hij werpt zich op als mediaconsultant voor de radio- en tv-predikant dominee Elton Ude, die met zijn kruistocht tegen het kwaad de speelbal wordt van een mijnbouwconcern dat aast op het goud in de grond van zijn Afrikaanse zendingspost. De stormachtige verwikkelingen die dat oplevert omspannen de hele wereld, maar ontvouwen zich voor de lezer in virtuoos weergegeven dialogen die allemaal plaatsvinden in een antiek houten huurhuis aan de Hudson.

• Graa Boomsma in De Groene Amsterdammer: 'De lezer blijft ontredderd achter en denkt: is het zo erg? Ja, zo erg is het gesteld met Amerika. (...) De verlossers is een geëngageerd, virtuoos meesterwerk. En William Gaddis' 'onzichtbare' invloed op de moderne Amerikaanse literatuur is leesbaar van het oeuvre van Thomas Pynchon tot en met The Corrections van Jonathan Franzen, een titel die eerbiedig knipoogt naar Gaddis' monumentale The Recognitions.'

• Lees een fragment uit Mijn moeder lacht
• Lees een fragment uit De levens van Claus