Recensie: Het emotionele leven van niet-mensen

Er is een nieuw boek van de beste dierenwetenschapper van Nederland. Na zijn bestseller over de intelligentie van dieren neemt Frans de Waal in Mama's laatste omhelzing (Mama's Last Hug, vertaald door Albert Witteveen) het emotionele leven van niet-mensen onder de loep.

N.B. Mama's laatste omhelzing is een van de Zomerboeken van Athenaeum Boekhandel & Nieuwscentrum en Athenaeum Roeterseiland. Eerder publiceerden we al een fragment uit het boek en een bespreking door Esther Wils.

Waarom zijn dierenemoties nog steeds zo controversieel? De Waal erkent het risico op antropomorfisme maar omdat wetenschappers bang zijn dieren teveel voor mensen aan te zien, zien ze vaak niet op welke manieren mensen en andere dieren wel op elkaar lijken. Veel gedrag van niet-menselijke dieren wordt zelfs een stuk begrijpelijker als we het ook door een emotionele bril bekijken.

Frans de Waal begint natuurlijk bij zijn favoriete mensapen, zo beschrijft hij het matriarchaat van de Mama, de chimpansee die de kolonie in Burgers' Zoo bestierde. Een ander mooi verhaal is dat van Kuif, een chimpansee-vrouw die te weinig melk had om een jong groot te brengen. De Waal leerde haar niet alleen om de fles te geven maar gaf haar ook een jong ter adoptie. De passage waarin De Waal vertelt hoe Kuif hem, nog voor ze het jong aanraakt, hartstochtelijk bedankt - nou ja, daar moest ik gewoon van janken.

Maar de rest van het dierenrijk komt ook aan de beurt. Van leeuwen tot potvissen tot zeehonden; De Waal laat ons inzien hoe onbijzonder de mens eigenlijk is als het om emoties gaat. Wat dat betreft mogen we af en toe wel wat meer empathie tonen voor onze mededieren.

Harm Hendrik ten Napel is schrijver, filosoof en boekverkoper. Zijn verhalen en essays verschijnen onder andere in Tirade, De Revisor en de Nederlandse Boekengids. In oktober verscheen zijn verhalenbundel Om aan te raken [fragment] bij Uitgeverij Querido.