Recensie: Een spannend oerverhaal: Marjolijn Hofs Lepelsnijder overtuigt op alle vlakken

Wie is Janis? In Lepelsnijder uit 2018, van Woutertje Pieterseprijswinnaar Marjolijn Hof, verlucht met houtsnedes van Annette Fienig, ga je je dat steeds meer afvragen, vanaf de armoedige, ambachtelijke basis tot het heel andere uiterste. Een prachtig boek, in taal, psychologie en verhaal, terecht opgenomen in de Grote Vriendelijke Honderd (#64).

• Lees ook een fragment uit het vervolg, De kaarten van madame Petrova
• Op Athenaeum.nl willen we met boekentips, recensies en fragmenten de hele Grote Vriendelijke Honderd recht doen. Alle items staan hier.

De jongen Janis is lepelsnijder, hij maakt van hout de mooiste lepels, die door de oude man Frid ver weg in de bewoonde wereld geruild worden voor proviand. Samen wonen ze afgezonderd op een berg. De oude man voedt het kind liefdevol op maar schetst hem wel een wereld vol ziekte en gevaar. Wanneer Frid op een dag niet terugkeert van een reis moet de jongen zelf de wereld in. Die dreigende wereld, die hij alleen kent uit de verhalen en uit boeken.

Maar, klopt het wel wat hem allemaal verteld is? Opeens komt Janis met andere mensen in aanraking en blijken er meer verhalen – verzinsels – leugens – waarheden te bestaan! Ook over wie hij zelf is. Het is voor hem een constant raden naar de beweegredenen van anderen: is hulp en vriendschap goedbedoeld of heeft men andere bedoelingen?
De omgang met anderen is nieuw en ingewikkeld en dan blijkt ook nog dat er een heel plan is opgetuigd om hem van de berg af te krijgen.

Er volgt een spannend avontuur waarin gaandeweg steeds meer duidelijk wordt over Janis’ geheimzinnige familiegeschiedenis en over een gruwelijke voorspelling.

‘“Je hebt heelmakers,” zei Frid, “en stukmakers. Ik ben een stukmaker. Ik vil konijnen en slacht kippen. Jij bent een heelmaker, jij maakt iets van niets. En ben je heelmaker, dan moet je een beetje oppassen. Niks stukmaken, daar komt het op neer. Geen bloed aan je handen. Heelmakers mogen niks stukmaken en stukmakers ­kunnen niks heelmaken. Zo is het in de wereld verdeeld.”
“Wat gebeurt er als ik iets stukmaak?”
“Dan is het gedaan met de lepels,” zei Frid. “Wie konijnen vangt is een stroper. Wie een kip slacht een boerenpummel. Die maakt van zijn levensdagen niks moois meer.”’

In zorgvuldige, sprankelende taal en met mooi uitgewerkte ambivalente personages vertelt Marjolijn Hof een oerverhaal over dingen doen die je niet durft; over vertrouwen en wantrouw; over beloftes maken en breken; over onvoorwaardelijkheid en voor-wat-hoort-wat; en dat tegenwerking hulp kan zijn en omgekeerd. En veel, veel meer.

Erica van Oosterhout werkt op de klantenservice van Athenaeum Boekhandel.