Recensie: Met De geheime kamer komt er vaart in de Harry Potterreeks

59! Het tempo dat ontbrak in de opening van deel 1 van de Harry Potterreeks, is er bijna direct in deel 2. Met Harry Potter en de Geheime Kamer (The Chamber of Secrets, vertaling Wiebe Buddingh') glijd je nog een flink stuk dieper in J.K. Rowlings universum, met grotere tegenslagen ('Stoute Dobby!'), spektakel (de vliegende auto), bijna-sterfgevallen, enorme spinnen en - toch ook - kameraadschap en humor, vooral dankzij de ijdele nieuwe docent Verweer tegen de Zwarte Kunsten, Gladianus Smalhart.

• Lees ook Daan Stoffelsen over Harry Potter en de steen der wijzen
• Lees Maritza Dubravac over Harry Potter en de gevangene van Azkaban
• Op Athenaeum.nl willen we met boekentips, recensies en fragmenten de hele Grote Vriendelijke Honderd recht doen. Alle items staan hier.

Kort gezegd gaat dit tweede deel over een mysterieuze ruimte in het kasteel, door Zalazar Zwadderich, een van de stichters van Zweinstein, waarin een monster huist die kinderen van niet-tovenaars aanvalt. Vijftig jaar geleden was die kamer geopend, en nu weer, door de ‘erfgenaam’ van Zwadderich. Door wie? En mag de school wel openblijven als steeds meer slachtoffers vallen? Een kat en steeds meer kinderen worden versteend door deze onbekende macht. Harry ontdekt wie op magische wijze alles teweeg heeft gebracht, en op welke manier, en hij brengt het er maar net goed af.

Complexer en rijker

Veel van de positieve dingen die je over deel 1 kan zeggen, kun je ook over deel 2 zeggen: die magische gemeenschap, die warme vriendschap, die aantrekkelijke spanning, die geheimen op de plek zelf waar je al die tijd leeft, dat alles is heel verleidelijk. Er schijnen zelfs professionele lezers te zijn die De geheime kamer een mindere variant van De steen der wijzen vinden. Daar kan ik toch niet in meegaan.

De huiself Dobby is een mysterieuze, schijnbaar futiele tegenkracht die geweldige scènes oplevert; thematisch geeft de racistische tegenstelling tussen dreuzels, uit niet-tovenaars geboren heksen en tovenaars, en magiërs van zuiver bloed, diepte; en ten slotte is De geheime kamer daadwerkelijk ingewikkelder. Steeds weer andere verdachten duiken op, in plaats van - toch een cliché - alleen die arme Severus Sneep. Ook Harry zelf wordt verdacht, omdat hij slangentaal, sisseltong, blijkt te spreken.

Een gladjanus

De continue dreiging kent in deze eerste delen nog wel een sterk tegenwicht: er is nog veel vriendelijkheid en humor. In De geheime kamer neemt Gladianus Smalhart dat voor een groot deel voor zijn erkening. De nieuwe docent Verweer tegen de Zwarte Kunsten is een ijdele bestsellerauteur van spectaculaire tovenaarsmemoires, die strooit met gesigneerde foto’s en een nitwit eerste klas blijkt als het om de zwarte kunsten gaat. Hij was dan ook de enige sollicitant voor de vacature.

Ik moet wel terugkomen op mijn zijdelingse sneer naar Wiebe Buddingh' in mijn vorige bespreking. Ja, hij versimpelt tovenaarsnamen die ook in het Engels redelijk onbegrijpelijk moeten zijn geweest, zoals Dumbledore naar Perkamentus en McGonagall naar Anderling, maar Gladianus Smalhart is een bijzonder mooie greep. De naam Gilderoy Lockhart straalt in alles, voor wie het op wil zoeken, ijdelheid en leegheid uit, en de latinisering van gladjanus is een mooie vondst daarvoor.

De humor en Rowlings (en Buddingh's) taal komen bijeen in het ongemakkelijke valentijnsgedicht dat Ginny, Rons zusje en de onverwachte hoofdrolspeler in het boek, voor Harry schreef:

‘His eyes are as green as a fresh pickled toad,
His hair is as dark as a blackboard.
I wish he was mine, he's really divine,
the hero who conquered the Dark Lord.’

‘Z’n ogen zijn groen als een pad op sterk water,
Z’n haar is zo zwart als een schoolbord,
Was ie maar van mij, want ’t is echt een kei,
De held die zelfs door Jeweetwel gevreesd wordt.’

Alleen een Wemel kan zo knullig iemand de liefde verklaren. De ‘pad op sterk water’ (vers gepekeld, want dan heeft hij zijn kleur nog) is even onhandig als geestig, en Buddingh’ slaagt erin de simpele rijmdwang mooi te behouden.

Alle angsten - maar een grandioze finale

Maar een licht boek is het dus niet. Behalve die ene elf ontmoeten we een heel feest aan spoken, stuiten Harry en Ron in het verboden bos op huizenhoge spinnen en blijkt het monster in de kamer een reusachtige slang. Alsof Rowling alle basale angsten even wilde langsgaan. Alleen van claustrofobie of hoogtevrees lijken de personages in de boeken nooit last te hebben. In de grandioze finale gaat het vervolgens echt op leven en dood, en zonder het vertrouwen van Harry in Perkamentus zouden er voor het eerst in vijftig jaar daadwerkelijk doden zijn gevallen in Zweinstein. IJzingwekkend. Maar het hele boek is zo sterk, alles is er vanaf het begin: de spanning, door Dobby en door die mysterieuze erfgenaam van Zwadderich, de humor, en de kameraadschap en het magische gemeenschapsgevoel. In dit betere tweede deel vindt Rowling een ritme, en komt de reeks op stoom.

Daan Stoffelsen is webredacteur van Athenaeum.nl en vader van twee.