Recensie: Veiligheid en avontuur in Roald Dahls Daantje de wereldkampioen

83! Roald Dahls Daantje de wereldkampioen (Danny the Champion of the World, vertaald door Harriët Freezer, Zilveren Griffel 1977), is in zijn 59ste druk. Mijn eigen 5de druk (‘voor Daantjes eerste verjaardag’), nog met Jill Bennetts pentekeningen, ademt veiligheid én avontuur. Het is een centraal boek in Dahls oeuvre, en een persoonlijke favoriet.

N.B. Roald Dahl is ook in 2022 de meest genoemde auteur in de Grote Vriendelijke Honderd, met verder Matilda (7), De GVR (11), Sjakie en de chocoladefabriek (20), en De heksen (49). Lees op onze site ook Annick van Kessel over Matilda en een fragment uit Liefs van Boy. Op Athenaeum.nl proberen we zoveel mogelijk boeken van de GV100 recht te doen met recensies, aanbevelingen en fragmenten.

Warm en gezellig

Misschien is de achtjarige Daantje wel wat minder memorabel dan Matilda, zij is een bijna bovennatuurlijk personage (al zijn de verhoudingen op Daantjes school hetzelfde), en is het boek minder uitbundig en fantasievol dan Sjakie en de chocoladefabriek of De heksen. Misschien is de gezelligheid wel doorslaggevend. Daantje moet zijn moeder missen, maar zijn vader is geweldig en in hun zigeunerwoonwagen is het altijd fijn.

‘Vooral ’s avonds wanneer ik in bed gestopt was en vader verhaaltjes vertelde. De petroleumlamp was laaggedraaid en ik kon de houtblokken in de kachel rood zien gloeien. Wat was het dan fantastisch om daar zo warm en gezellig in bed te liggen in dat kamertje. En het meest fantastisch was het gevoel dat wanneer ik insliep, mijn vader daar nog vlak bij mij zou zijn, op zijn stoel bij de kachel of in zijn bed boven het mijne.’

Die veiligheid binnen, versterkt door een hartveroverend kameraadschap van een aantal dorpelingen, is natuurlijk het evidentst door het kwaad buiten, door de landeigenaar Victor Hazel, die fazanten fokt om op te jagen. Hij is door-en-door slecht - voor grijstinten hoef je niet bij Dahl te komen. Denk de boeren in De fantastische meneer Vos, maar dan zonder denkende dieren. Dat is ook op een andere manier vergelijkbaar met Daantje: meneer vos én Daantjes vader zijn stropers - net als, naar verluidt, Dahl zelf.

Het avontuur en het oeuvre

En daar komt het avontuur, met een gebroken been van vader, die nu dus ’s nachts niet vlak bij Daantje is, een autorit (Daantje rijdt!), en een geweldige vondst, een list om de fazanten in groten getale binnen te halen. ‘“O mijn fantastische jongen,” zei [vader] zachtjes. “O mijn tante van watergruwel en ijzerdraad! Ik geloof dat je het hebt. Ja, dat is ’t… dat is ’t… dat is het.”’ Freezer is hier prachtig vrij omgegaan met Dahls Engels (‘“Oh, my darling boy,” he said softly. “Oh, my sainted aunt! I do believe you’ve got it. Yes, I do. I do. I do.”’), maar het resultaat telt: het maakt Daantje wereldkampioen stropen. 

Het stroopidee van Daantje is ouder, dat haalde Dahl uit zijn verhaal ‘The Champion of the World’, dat het eerst in 1959 in The New Yorker gepubliceerd werd. Toen waren beide stropers nog volwassen mannen. En heel mooi is ook dat een van de verhalen die Daantjes vader vertelt, dat van de Grote Vriendelijke Reus is. De tekening van Jill Bennett is al geweldig (zie ook het blog Tyger Tale over deze editie, zie daar ook de fantastische tekening van de fazanten en de kinderwagen), bij Quentin Blake zie je al de GVR die later een heel boek zal vullen.

Je kunt dus ook glimpen van meneer Vos zien in dit boek, en de setting van Matilda, maar vooral is Daantje de Wereldkampioen een avontuur dat op zichzelf staat, over een bijzondere zoon en een bijzondere vader, bescheiden wereldkampioenen die je zelf wil zijn. Nog steeds kan ik me voorstellen dat ik die Daan ben, die een geweldige list heeft bedacht om de grote boosdoener dwars te zitten.

Daan Stoffelsen is webredacteur van Athenaeum.nl en vader van twee.