Igor Cornelissen, thrillers & de Brusseprijs (de boekbesprekingen in de week van 30 mei 2018)
04 juni 2018Onze wekelijkse samenvatting van de recensies in kranten en tijdschriften, waarin deze week aandacht voor Igor Cornelissen en verder: Thierry Baudet, Beate Rössler, Elfie Tromp, Amy Bloom, Koenraad Goudeseune (Trouw), Theo Loevendie, Richard O. Prum, Bart Ehrman (De Volkskrant), Svealena Kutschke, Zadie Smith (Het Parool), Leïla Slimani, Rachel Kushner, Lina Wolff, David Graeber (NRC), Hannah Arendt, Kamel Daoud, Bas Haan, Thomas Wolfe (De Groene Amsterdammer), Jean-Marc van Tol, Daan Heerma van Voss en Mano Bouzamour (HP/De Tijd).
Oudere afleveringen van deze rubriek zijn te raadplegen in ons archief. Tussen rechte haken staan de redactionele items op Athenaeum.nl.
'Van elk waarheen bevrijd zegt veel over mij, maar het is een roman, geen eenduidige politieke, artistieke of historische visie. Als het boek geslaagd is, werkt het als een soort prisma en kan iedere lezer er iets anders in zien.' Thierry Baudet, in een Tien Geboden-interview van Arjan Visser, dat vanzelfsprekend over heel veel meer gaat. En Leonie Breebart sprak filosofe Beate Rössler, wier boek Autonomie een succes is in Duitsland en nu vertaald is: 'Daarom wilde ik dit boek schrijven: om te laten zien dat je ook in het dagelijks leven met al zijn ingewikkelde afwegingen wel degelijk autonome beslissingen kunt nemen. Dat autonomie bínnen relaties tot stand komt. Dat maakt het begrip helemaal niet minder belangrijk en fundamenteel.'
Ook in De Verdieping: Elfie Tromp. Iris Pronk interviewde haar over haar dichtbundel Victorieverdriet: 'Nadat Jerry me verliet, kon ik nog maar twee dingen: zingen en gedichten schrijven. Voor mij begint poëzie met de spontane expressie van emoties. Die waren zo overweldigend, ze overspoelden me. Ik denk al snel in beelden, metaforen.'
In Letter & Geest een essay van Arjen van Veelen uit zijn deze week verschijnende boek Amerikanen lopen niet. Leven in het hart van de VS, en een interview met Amy Bloom. Jannah Loontjens interviewde haar over Witte huizen: 'Wat voor mij moeilijk was, was dat ik al van te voren wist hoe het zou eindigen. Ik wist dat Lorena en Eleanor niet als twee oude vrouwtjes samen op een veranda zouden zitten, maar dat hun wegen zich zouden scheiden. Lange tijd dacht ik dat ik geen boek wilde schrijven met zo’n verdrietig slot.'
En recensies. Janita Monna las Koenraad Goudeseunes nieuwe bundel Merkwaardige producten: 'Er zit beslist de nodige ongein tussen deze merkwaardige producten, en soms oogt het wat gemakzuchtig wat Goudeseune doet. Maar onder de dwarsige buitenkant, huist tederheid en de beste gedichten verkennen het spanningsveld tussen beide.' En Jaap Goedegebuure las Igor Cornelissens 'Boek van de week' Tussen Lenin en Lucebert. Mathilde Visser, kunstcritica (1900-1985): 'Igor Cornelissen heeft dit levensverhaal heel smeuïg en aanstekelijk in de verf gezet. Wel springt hij in zijn enthousiasme zo van de hak op de tak dat je af en toe de draad dreigt te verliezen. Bovendien staat de verhouding tussen Vissers levensloop en de geschiedenis van de communistische beweging ernstig uit het lood. [...] Eerder een case study over de CPN aan de hand van een karakteristiek geval dan een biografie waarin het licht in overwegende mate op de heldin valt.'
Korter:
- Ger Leppers over Clarice Lispector, De passie volgens G.H. [fragment]: 'Clarice eist in deze onorthodoxe roman nogal wat van haar lezers. Maar dat mag. Ze krijgen er veel voor terug wat geen enkele ander auteur hun bieden kan.
- Yolanda Entius over Pauline J. van Munster, De zoektocht naar Madeleine Merano: 'Spannend? Ja. Mythisch? Ook. Broeierig? Wat dacht je. Sferisch? Enorm. [...] Die dubbelplot, hoe ingenieus ook, is me te ingewikkeld en te dominant.'
- Rob Schouten over Merijn de Boer, De geur van miljoenen [fragment]: 'Met leermeesters als Gogol en Nabokov hoef je deze schrijver niet te vertellen hoe je een goed verhaal in elkaar zet. Het enige wat je hem misschien kunt verwijten is dat hij een iets te briljante leerling is.'
- Bas Maliepaard over Tamara Bach, Veertien: 'Inhoudelijk mag dat alles klinken als een doorsnee puberboek, maar Bach beschrijft het kalm, heel dicht op de huid, vol gevoel, maar zonder sensatie en stilistisch virtuoos. Dat maakt Veertien een opmerkelijke leeservaring voor jonge literaire fijnproevers en volwassenen.'
- In 'Vandaar dit boek': Jule Hinrichs over De witte stad. Het verhaal van Lissabon.
De boekrecensies van Trouw verschijnen elke zaterdag in Letter en Geest, en zijn voor abonnees te raadplegen op trouw.nl. Trouw is te koop bij het Nieuwscentrum.
Julien Althuisius legde Brian Garfelds 'Tien Geboden voor thrillers' voor aan Tomas Ross, Simone van der Vlugt, Saskia Noort, Gauke Andriesse en Charles den Tex om uit te zoeken of ze 45 jaar later nog steeds gelden. En Hans Bouman interviewde David Shelley, CEO van Hachette UK, het grootste boekenconcern van het Verenigd Koninkrijk. ‘Engelse en Amerikaanse lezers [hebben] het online shoppen omarmd. Dat is een serieuze bedreiging van de stenen boekhandel en dat vind ik een zeer zorgwekkende ontwikkeling.’
Roland de Beer besprak Memoires van een componist van Theo Loevendie. ‘Loevendies pianovingers zijn tanig. Het spel is uitgedund, maar wonderlijk welgemikt. Dat zet zich voort in Loevendies schrijfstijl. Kort. Veel lijkt weggelaten. […] De totaalindruk is die van een sluitend verhaal.’
Marcus Werner las twee boeken over evolutietheorie en schoonheid: De evolutie van schoonheid. Hoe Darwin en de seksuele evolutie de dierenwereld en ons hebben gevormd van Richard O. Prum en A Taste for the Beautiful. The Evolution of Attraction van Michael J. Ryan. ‘Beide boeken – dat van Prum wat vlotter en kleurrijker geschreven, Ryans droger maar en passant een boeiende inkijk gevend in hoe het gedragsbiologische onderzoek eraan toegaat – schetsen een intrigerend overzicht van het moderne seksuele selectieonderzoek.’
Herien Wensink recenseerde de biografie Ivo van Hove. Theater van de Lage Landen tot Broadway van Emile Schra. Schra’s onderzoek ‘levert kleurrijke, haast filmische scènes op. […] De toon is eerbiedig – het regent termen als "meesterlijk" en "revolutionair", terwijl Schra bij de beschrijving van moeizamer periodes [...] juist zeer omzichtig formuleert’.
Marcel Hulspas over De God van Galilea. Hoe een verboden religie de wereld veroverde van Bart Ehrman (vertaald door Ineke van den Elskamp en Pon Ruiter): ‘Ehrman plaatst vraagtekens, zeker. Maar niet als het gaat om zijn grote held, keizer Constantijn […] Wie het laatste hoofdstuk heeft bereikt, weet dat christenen een voorbeeld moeten nemen aan deze man. Ach een lesje tolerantie kan nooit kwaad. Ook al klopt er weinig van.’
Korter:
- Paul Onkenhout las De hand van Van Gaal van Hugo Logtenberg. ‘Het verhaal van Van Gaal krijgt kleur door details.’ Vier sterren.
- Arjan Peters over Kleine hellen van Anne Moon Disko: ‘Van het verhaal word je niet vrolijk. Wel van de vaststelling dat Disko erin slaagt een kluwen aan laaiende emoties beheerst vorm te geven.’ Drie sterren.
- Peter Swanborn besprak Materiaalmoeheid van Marek Šindelka (vertaald door Edgar de Bruin). ‘Hoe Šindelka zich heeft weten te verplaatsen in de uitzichtloze situatie van een vluchteling, is ronduit indrukwekkend.’ Drie sterren.
De boekrecensies van de Volkskrant verschijnen elke zaterdag in Sir Edmund, en zijn te raadplegen op volkskrant.nl/boeken - een selectie is slechts voor abonnees toegankelijk. De Volkskrant is te koop bij het Nieuwscentrum.
In PS van de week interviewt Marcel Wiegman schrijver Abdelkader Benali. ‘Dit jaar was ik voorzitter van de jury [van de Libris Literatuurprijs] en won Murat Isik. Werd er gesuggereerd: de ene Turk geeft de prijs aan een andere Turk. Dat niveau. […] Je kunt ook zeggen dat het heel mooi is dat een jongen uit de Bijlmer zo’n prijs ontvangt uit handen van een Marokkaanse juryvoorzitter.’
Verder, een interview met Annelies Verbeke door Peter van Brummelen. Ze is nu (sinds dit weekend) voor een jaar Vrije Schrijver aan de Vrije Universiteit. 'Ik wil graag een bloemlezing maken waarin alle achtergronden van medewerkers en studenten aan de VU aan bod komen. [...] En ik wil iets doen met het gebruik van de Engelse taal aan universiteiten. Ik maak me daar zorgen om. Niet vanuit nationalistische inslag, maar vanuit de gedachte dat de overheersing door het Engels ook een vorm van kolonialisme is en dat het opgeven van je eigen taal ingaat tegen diversiteit.'
Aanstaande woensdag beginnen de Spannende Boeken Weken. Marjolein de Cocq en Maarten Moll geven zes thrillertips.
- President vermist van Bill Clinton en James Patterson. ‘Een vaardige, maar vreselijk clichématige thriller.’
- De kluizenaar van Jørn Lier Horst. ‘Scandinavisch vakwerk!’
- De moord op Harriët Krohn van Karin Fossum. ‘Knap hoe Fossum je weet mee te voeren met een hoofdpersoon die per saldo een onsympathiek heerschap is.’
- Tik tak van Chris McGeorge. ‘Sterk debuut.’
- Na 72 uur van Susie Steiner. ‘Meer nog dan de ingenieuze plot imponeert Steiners ironische schrijfstijl.’
- Papa van Jesper Stein. ‘Een geweldige thriller.’
Ook interviewt Marjolein de Cocq de Duitse schrijfster Svealena Kutschke, over haar nieuwe boek Een stad, het meisje en de duivel (vertaald door Goverdien Hauth-Grubben). Een magisch-realistische roman over een eeuw Duitse geschiedenis en over de last van die geschiedenis. ‘Daarom heb ik dit boek geschreven. Vanuit het gevoel dat je niet je eigen leven kunt leiden, niet naar de toekomst kunt kijken omdat de geschiedenis te zeer op je drukt. Door het schrijven van dit boek heb ik mijn leven teruggekregen.’
Hans Renders bespreekt Tussen Lenin en Lucebert. Mathilde Visser, kunstcritica (1900-1985) van Igor Cornelissen. ‘Visser heeft de wereldgeschiedenis niet veranderd, maar haar leven werd sterk beïnvloed door de grote gebeurtenissen uit de twintigste eeuw. […] [Ze] is een mooi onderwerp voor een biografie. Cornelissen heeft er ook een prettig leesbaar boek van gemaakt, maar iets meer onderzoek […] had ook duidelijk kunnen maken wat haar belang voor de kunsten nu precies is geweest.’
Dieuwertje Mertens las twee boeken van Lëïla Slimani: haar debuut In de tuin van het beest en het pas verschenen Seks en leugens (beiden vertaald door Gertrud Maes). ‘Slimani laat zien dat de preoccupatie met verboden rondom seksualiteit niet zozeer uit de Koran komt, maar uit de Marokkaanse samenleving.’ Seks en leugens ‘[is] een belangwekkend, krachtig en bevrijdend boek, waarin ze pleit voor een revolutie. Als bijkomend effect voorziet dit boek haar toch al indrukwekkende debuutroman van extra lading’.
Dirk-Jan Arensman is bijzonder enthousiast over Voel je vrij [onze recensie] van Zadie Smith (vertaald door Nico Groen, Lidwien Biekmann, Paul van der Lecq en Tjadine Stheeman): ‘[Een] scherpe, gretige blik en een hoofd vol verrassende associaties […] Zadie Smith is als eclectisch vat vol cultuurtips eigenlijk een ideale disgenoot.’
De boekrecensies van Het Parool verschijnen elke zaterdag. Het Parool is te koop bij het Nieuwscentrum.
Thomas van den Bergh is bijzonder enthousiast over Musch van Jean-Marc van Tol [fragment]. ‘Musch is de ideale impuls om […] sluimerende kennis over de vaderlandse geschiedenis op te frissen. De compositie van deze vuistdikke roman is ingenieus. […] Van Tol heeft een bewonderenswaardig knap boek afgeleverd. Hij heeft een brok geschiedenis aan de vergetelheid onttrokken.’
Korter:
- Noem het liefde van Daan Heerma van Voss [fragment]. ‘Deze mooie roman van Daan Heerma van Voss is de geschiedenis van een onmogelijke liefde. Al vele malen verteld, toch slaagt de schrijver erin een nieuwe vorm te vinden voor deze vertrouwde materie.’
- Van elk waarheen bevrijd van Thierry Baudet. ‘De psychologie van de personages […] is overtuigend genoeg, maar het proza zelf is van een negentiende-eeuws soort overspannenheid.’
- Bestsellerboy van Mano Bouzamour [fragment]. ‘Met een prikkelende combinatie van zelfoverschatting en zelfspot schetst Bouzamour zijn entree in de letteren, zijn ervaringen met uitgever Mai Spijkers, zijn talloze avonturen met alle meisjes die zich spontaan aan zijn voeten werpen.’
HP/De Tijd is te koop bij het Nieuwscentrum.
Van Margot Dijkgraaf een artikel over de seksuele moraal in Marokko naar aanleiding van twee boeken van Leïla Slimani: In de tuin van het beest ('een hotspot van onkuisheid, half-onderdrukte hormonen en schaamteloze begeerte') en Seks en leugens ('een journalistieke analyse van een land zonder seksuele vrijheid, [Slimani] brengt in kaart hoe mensen, en vooral vrouwen, lijden onder en omgaan met de frustratie en de waanzin die een dergelijke onvrijheid veroorzaakt'). Toef Jaeger bespreekt daarnaast Rachel Kushners Club Mars, 'een roman die wars is van vals sentiment en die ook geen verwoede pogingen doet empathie op te roepen bij de lezer'[fragment].
Hannah van Wieringen las De polyglotte geliefden van Lina Wolff [fragment]. 'Het is een ambigu boek dat ons iets wil zeggen over de macht van verhalen en verhalen vertellen,' schrijft Van Wieringen. 'Een boek ook dat inzoomt op seksuele machtsverhoudingen, op seksueel geweld. Niet beschuldigend, maar tonend, registrerend, van binnenuit, waarbij Wolff zowel haar vrouwelijke als haar mannelijke personages dicht nadert.' En Floor Rusman recenseert Yascha Mounks The People vs Democracy.'Met name het economische deel is overtuigend,' merkt ze in het stuk op.
Tim de Gier sprak met David Graeber over diens Bullshit Jobs. De filosoof ziet de introductie van een basisinkomen als de manier om van 'bullshit jobs' af te komen. 'Haal met het basisinkomen de grootste druk weg om geld te verdienen en het wordt veel aantrekkelijker om betekenisvol werk te doen. Het is een eerste stap om werk en beloning los van elkaar te zien. Uiteindelijk wil iedereen betekenisvol werk doen. Van een basisinkomen gaan mensen niet stoppen met werken. In de gevangenis willen de gedetineerden veel liever toiletten schoonmaken of de was doen dan de hele dag niks doen. Het is een straf om niet meer te mogen werken,' aldus Graeber in het interview.
Korter:
- Michel Krielaars over Jaroslav Rudis, Het volk boven (Rudis schotelt je in zijn roman mooie beelden voor die 'het leed van zijn personages draaglijker [...] maken'.)
- Silvia Marijnissen over Min Jin Lees 'meeslepende familiekroniek' Pachinko [toelichting door de vertalers]
- Judith Eiselin over Roos van Rijswijk, De olifant van de bovenbuurman ('Het is een gek en geinig boekje dat Van Rijswijk schreef, grotesk en fijngevoelig tegelijk.')
- Martijn Meijer over Christien Brinkgreve, Het raadsel van goed en kwaad ('een moedig boek') [fragment]
- Lamyae Aharouay over Simon(e) van Saarloos Enz. Het Wildersproces ('De lezer weet niet of ze heeft gevonden waar ze naar op zoek was, maar blijft achter met een boel nutteloze observaties door en over Simone van Saarloos.')
- Joep Christenhusz over Theo Loevendie, Memoires van een componist ('Dat het boek leest als een trein is te danken aan Loevendies nuchtere, ongekunstelde verteltrant; alsof hij je in zijn stamkroeg Welling (pal achter het Concertgebouw) zijn levensverhaal uit de doeken doet, onder het genot van een glas wijn.')
- Mathieu Segers over Pim Waldeck, Maarten van der Goes van Dirxland ('een belangrijk boek')
De boekrecensies van NRC Handelsblad verschijnen elke vrijdag in Boeken, en zijn voor abonnees te raadplegen op Nrc.nl. NRC Handelsblad is te koop bij het Nieuwscentrum.
In De Groene Amsterdammer deze week een essay van schrijver Kamel Daoud over verschillendheid en de Ander. ‘Het pad tussen solidariteit en het pleidooi voor verschillendheid is smal. […] De beste weg naar deze solidariteit blijft voor mij Cultuur, het enorme rijk van betekenissen, arbeid, inspanning en aanspraak op de eeuwigheid.’
Joost de Vries las Het waagstuk van de politiek van Hannah Arendt (onlangs verschenen in de Nederlandse vertaling van Dirk de Schutter en Remi Peters). ‘Wat de waarde van de Pentagon Papers was, was dat ze door politici uit taal en mogelijkheden opgetrokken werkelijkheid – of “taalzwendel”- onmogelijk maakten.’ Een vergelijkbare taalzwendel, schrijft de Vries, vond in Nederland plaats tijdens de Teevendeal. Hij bespreekt vervolgens het voor de Brusseprijs genomineerde De rekening voor Rutte. De Teevendeal, het bonnetje en de politieke prijs voor leugens van Bas Haan: ‘bewonderenswaardig gedetailleerd en [verhalend].’
Daarnaast worden er nog drie genomineerden voor deze prijs gerecenseerd. Rasit Elibol over Sultan en de lokroep van de Jihad van Johan van de Beek en Claire van Dyck: ‘Het is de schrijvers gelukt niet alleen een spannend verhaal te vertellen, maar ook veel informatie te geven over radicalisering en een achtergrond te schetsen van het Marokkaanse milieu in Maastricht.’ En Fred de Vries schrijft over Liefdesverdriet. Verliefdheid, relaties en seks in het Zuid-Afrika van na de apartheid van Niels Posthumus [recensie]: ‘De stijl [is] sober en direct.’ Maar, er zijn enkele hiaten. ‘[De] grootste lacune is de afwezigheid van de combinatie zwarte man/witte vrouw.’
Chris van der Heijden recenseert ‘In geouwehoer kun je niet wonen.’ Het leven van Jan Schaefer van Louis Hoeks [recensie]. '“Keurig” noemde ik deze biografie. Dat is hij. Geheel volgens het boekje. Goed chronologisch, uitstekend gedocumenteerd aan de hand van geschreven en gesproken bronnen die de hoofdpersoon waardig is.’ En tot slot, één fictiewerk: Daal neder engel. Over het bedolven leven van Thomas Wolfe, besproken door Gustaaf Peek [fragment]. ‘Daal neder engel is zowel belachelijk als aanstekelijk, zowel frustrerend als deerniswekkend, zowel ongeleid als geestdriftig.’
De Groene Amsterdammer is elke woensdag al te koop bij het Nieuwscentrum. Athenaeum Boekhandel verzorgt de boekverkoop voor de website van De Groene.
