Daniel Kehlmann, Tommy Wieringa en Alan Hollinghurst (de boekbesprekingen in de week van 29 november 2017)
04 december 2017Onze wekelijkse samenvatting van de recensies in kranten en tijdschriften, met deze week aandacht voor Haruki Murakami, Salley Rooney (de Volkskrant), Alice Munro (Het Parool), Daniel Kehlmann, Javier Cercas, Sasja Janssen (Trouw), Wassily Kandinsky, Hubert van den Berg, Arnon Grunberg, Jean de La Fontaine (NRC), Jan Cremer, Han Kang (Elsevier) Tommy Wieringa, Rick de Leeuw, Remco Sliederink, Rudy Kousbroek (Vrij Nederland), William Taubman en Alan Hollinghurst (De Groene Amsterdammer).
Oudere afleveringen van deze rubriek zijn te raadplegen in ons archief. Tussen rechte haken staan de redactionele items op Athenaeum.nl.
Delen op
In Trouw spreekt Christoph Schmidt de Colombiaanse auteur Juan Gabriel Vásquez (De vorm van ruïnes) over Europa: 'Ik ben opgegroeid onder Amerikaanse invloed: cultureel, politiek, literair en muzikaal. Maar ik heb een groot deel van mijn leven in Europa gewoond en dat is een ander deel van mijn cultuur geworden. Ik heb de haat-liefde-verhouding die Europa heeft met de Verenigde Staten altijd fascinerend gevonden. Vooral in Frankrijk, zoals ze het daar altijd hebben over cultureel imperialisme. Maar als je een Frans literatuurtijdschrift openslaat, is de helft Amerikaans.'
In Letter & Geest een interview van Marco Visscher met James Heartfield (The Equal Opportunities Revolution), en Janita Monna opent de boekenpagina's met een bespreking van Sasja Janssens Happy [fragment]: 'Janssens poëzie is eigenzinnig. Recht voor zijn raap, monter, droef, grotesk, grillig, contemplatief. En in die tonen klinkt van alles mee, van liedjes tot literatuur, van taalfilosofie tot beeldende kunst.'
Boek van de Week is Daniel Kehlmanns Tijl [fragment | toelichting door de vertaler]. Wim Boevink: 'Ik heb er, lezend, middenin gezeten. Midden in deze waanzin. De Duitse landstreken waren in 1648 bedekt met as. Zo’n verbrande wereld oproepen is het werk van een groots verteller. En alleen de lach van de nar schalt na.' En Berthold van Maris las Javier Cercas' De bedrieger [fragment]: 'Cercas probeert zich in deze non-fictieroman puur aan de feiten te houden. Maar als door de wol geverfde schrijver ontkomt hij er niet aan om ook een charmeur te zijn, die literaire technieken inzet om de lezer te verleiden. Gelukkig maar. Het boek is stijlvol geschreven, en heeft een uitstekend gecomponeerde spanningsboog. Wat een vrij saaie exercitie had kunnen worden, blijft daardoor tot het einde spannend.'
Korter:
- Paul van der Steen over Joris van Casteren, Een botsing op het spoor: 'Van Casteren is minder nadrukkelijk aanwezig in zijn boek. Hij verzamelt materiaal, monteert geraffineerd en laat het verhaal verder het werk doen. Het maakt zijn werk alleen nog maar sterker.'
- Bart Lankester in 'Vandaar dit boek' over Kom vrouwen, aangepakt! De revolutie van socialiste Trien de Haan.
- Beeldboek van de Week is Joel Meyerowitz' Cézanne's Objects.
- Mariska van Sprundel over Marek Glezermans Ook getest op vrouwen. Naar een genderrevolutie in de geneeskunde: '[Hij houdt] een pleidooi om vrouwen niet langer langs de mannelijke meetlat te leggen. Zijn schrijfstijl is niet geheel vrij van jargon, maar hij doet zijn best de medische materie begrijpelijk te houden.'
- Rob Schouten over Rodaan Al Galidi's Duizend-en-een-nachtmerries [fragment]: 'Al Galidi beheerst deze kunst goed, zijn korte geschiedenissen, vol mislukkingen, tegenslagen, valse hoop, maatschappelijk gezwets, razen voorbij. Na afloop kun je ze misschien niet goed meer van elkaar onderscheiden maar overheerst het gevoel dat ook de oorspronkelijke vertellingen van duizend-en-een nacht kenmerkt: wat een wonderlijke wereld!'
- Monique de Heer over Klaus-Peter Wolfs Doodse stilte op het Wad: 'Een echt spannende thriller kun je dit boek niet noemen. Toch weet het de aandacht vast te houden, dankzij Wolfs droogkomische toon.'
- Bas Maliepaard over Bibi Dumon Taks Het koeienparadijs: 'Ze begeeft zich daarmee - met succes - in het schemergebied tussen fictie en non-fictie: je leert de koeienkarakters van binnenuit kennen en leeft met ze mee.'
De boekrecensies van Trouw verschijnen elke zaterdag in Letter en Geest, en zijn voor abonnees te raadplegen op trouw.nl. Trouw is te koop bij het Nieuwscentrum.
In de Volkskrant is er veel aandacht voor het nieuw verschenen boek van Haruki Murakami, deel een van De moord op de commendatore, een idea verschijnt [fragment]. Aaf Brandt Cortius vertelt waarom zij, ondanks een voorkeur voor boeken met kop en staart, van Murakami houdt. Het heeft te maken met een ervaring, de hypnotiserende werking en vooral de schrijfstijl. 'Want het gaat uiteindelijk om de schrijftstijl, en waarom iemand goed schrijft , kun je nooit helemaal uitleggen.' Arjan Peters is het daarmee deels eens, hij las het boek en gaf het vier sterren. Wat hij zich vooral afvraagt is waarom Murakami soms zulke onpoëtische, werktuigelijke zinnen in zijn boeken stopt. Hij vindt het antwoord in de zoektocht naar het 'wezenlijke,'en hoe vermoeiend die kan zijn. 'Murakami biedt zichzelf, en zijn lezer, een rustpuntje. Goddankt verloopt niet alles de godsganse dag anders dan verwacht.'
Arnon Grunberg gaf zijn uitgever Vic van de Reijt toestemming om in zijn archieven te duiken, resultaat is De dagen van Leopold Mangelmann. Het publiceren van vroeg werk, in dit geval voor het debuut, komt altijd met een probleem volgens Persis Bekkering: 'Waarom zouden we al die teksten, doe begin jaren negentig werden afgewezen door tijdschriften, toneelgroepen, en uitgevers nu wél goed vinden?' In dit geval wisselt de kwaliteit 'van aandoenlijk vormloze gedichten naar een adembenemende brief vol verlangen, humor en inzicht'. Drie sterren.
The night, de debuutroman van Rodrigo Blanco Calderón (vertaald door Arie van der Wal), barst van metaliteraire ambities, maar is ook een roman die nu al een cultstatus verdient, volgens Maarten Steenmeijer. Vier sterren. Over het leven van Chris van Abkoude, schrijver van Pietje Bell was tot de biografie geschreven door Jan Maliepaard en Jan Oudenaarden, Dát is Pietje bell niets bekend. Aleid Truijens prijst de biografie niet alleen om de zorgvuldige documentatie maar ook om het liefdevolle portret dat wordt geschetst en geeft vier sterren.
Hans Bouman bespreekt Gesprekken met vrienden [fragment] van Sally Rooney en merkt op hoe het boek vol met digitale componenten zit, maar wel in eerste plaats een roman blijft over volwassenwording en communicatie, 'in fraaie, beeldende stijl'. Vier sterren. Henk. Het levensverhaal van Henk Westbroek krijgt maar twee sterren van Paul Onkenhout. 'In Henk is de balans soms zoek.'
Bo van Houwelingen geeft vier sterren aan Tsjaikovskistraat 40. Een autobiografische vertelling uit Rusland [fragment] door Pieter Waterdrinker. De schrijver schreef het boek met tegenzin, maar dat is niet te merken volgens Van Houwelingen. Krantenpaus. De oorlogen van Louis Frequin (1914-1998), is ook een biografie en krijgt van Martin Sommer drie sterren, 'een fraai portret'. Familieziek van Adriaan van Dis is verstript door Peter van Dongen. Volgens Joost Pollman heeft hij dat uiterst levendig gedaan, hij geeft het boek dan ook vijf sterren.
Kort
- De Atlantische pilgrim. John Lothrop Motley en de Amerikaanse ontdekking van Nederland, door Jaap Verheul is meeslepend volgens Thomas van der Dunk. Vier sterren.
- Vechten voor vijand en vaderland door Gerrit Valk over SS'ers in Nederlands-Indië en Korea krijgt drie steren van Sander van Walsum.
- De Vlaamse dichter Miriam Van hee krijgt voor Als werden wij ergens ontboden vier sterren van Maria Barns, 'een plek om thuis te komen'.
- Flip Vuijsje vindt What is it All But Luminous van Art Garfunkel een 'onsamenhangens, overbodig egoproject' en geeft het twee sterren.
- Liesbeth List. De dochter van de vuurtorenwachter van Dave Boomkens is een rijk geschakeerde biografie volgens Hein Janssen. Vier sterren.
De boekrecensies van de Volkskrant verschijnen elke zaterdag in Sir Edmund, en zijn te raadplegen op volkskrant.nl/boeken - een selectie is slechts voor abonnees toegankelijk. De Volkskrant is te koop bij het Nieuwscentrum.
In Het Parool van dit weekend aandacht voor muzikanten en kunstenaars. Erik Voermans bespreekt de nieuwe biografie van Joni Mitchell, geschreven door David Yaffe. Reckless Daughter dient volgens hem in de boekenkast van elke fan te staan, 'er staat veel in dat ze nog niet wisten'. Men weet ook nog niet veel over de vrouwen van Piet Mondriaan, die sociaal onhandig was, maar wel van vrouwen hield, volgens Hans Renders. Voor de geïnteresseerden zijn er nu wel twee boeken verschenen, Vrouwen in het leven van Piet Mondriaan (door Katjuscha Otte en Ingelies Vermeulen) en Peggy Guggenheim en Nelly van Doesburg. Voorvechters van De Stijl (door Doris Wintgens), beide krijgen drie sterren.
Arie Storm heeft de nieuw verschenen verhalenbundel, Familiestukken van Alice Munro gelezen, met verhalen geslecteerd door Marja Pruis en dochter Gerta LeBlansch [fragment]. Hij raakte er gedeprimeerd van: 'Door dit boek begon ik een tikkeltje raar uit mijn ogen te kijken.' Gelukkig hielp de inleidende mailwisseling tussen moeder en dochter Storm uit zijn depressie. 'Ik werd al met al getroffen door hoe moeder en dochter met elkaar discussiëren over wat ze nu zo aantrekkelijk vinden aan die verhalen.' Zo wordt er volgens hem echt iets gezegd over de schrijfster.
Pelgrim. Leven en reizen van Christiaan Snouck Hurgronje door Philip Dröge is 'populairwetenschappelijk, geen nieuwe kennis', volgens Bart van Zoelen, 'maar heel veel lezers gaan zich hiermee uitstekend vermaken.' Vier sterren. Dries Muus is dan weer niet zo enthousiast over De Weense sigarenboer [fragment] van Robert Seethaler en geeft er twee sterren aan: 'Algemeenheden volstaan nooit.' De dichtbundel Nacht en navel van Yannick Dangre krijgt van Dieuwertje Mertens drie sterren. De dichter speelt volgens haar net iets te veel met gezegdes en uitdrukkingen, 'maar het is hem vergeven, al is het maar omdat er verder genoeg valt te beleven in de rijke bundel die vernuftig in elkaar zit'.
De boekrecensies van Het Parool verschijnen elke zaterdag. Het Parool is te koop bij het Nieuwscentrum.
Arnold Heumakers bespreekt in NRC Wassily Kandinsky's 'programmatische geschrift' Het geestelijke in de kunst en Hubert van den Bergs 'aangenaam ontnuchterende' Dada. Een geschiedenis. Sebastiaan Kort schrijft daarnaast over De dagen van Leopold Mangelmann. Een keuze uit de archieven van Arnon Grunberg. 'Het absolute goud in deze laatste bundeling betreft de roman (die technisch gezien een novelle is). Die is heus niet zo goed als de romans die we van Grunberg kennen, maar voor een jongen van 19, 20 jaar is dit echt al erg goed en indringend geschreven,' aldus Kort.
Guus Middag laat zich enthousiast uit over de nieuwe vertaling van de fabels van Jean de La Fontaine. 'Het is poëzie van alle tijden, voor alle leeftijden,' merkt Middag onder andere op. 'Ik moest af en toe denken aan de vlotlopende stijl van Leo Vroman - een dichter die trouwens ook graag fabels schreef. En aan Annie M.G. Schmidt, om dezelfde frisse, montere en lichte toon.' Thomas de Veen sprak met Annet Schaap over haar succesvolle kinderboek Lampje. '[I]k heb nu ontdekt: als mensen je zien is dat fijn, en als je gezien wordt door belangrijke mensen zoals recensenten en juryleden is dat zelfs nog fijner, maar voor mij is een soort inspiratie krijgen - en je kunt erover twisten of dat bestaat, maar ik weet nu dat dat zo is - een nog hogere vorm van gezien worden. Dat er een idee in mijn hoofd gegoten wordt, dat is het fijnst en het meest vervullend van alles wat ik ken,' zegt Schaap in het interview.
Verder:
- Michel Krielaars over Karel Capek, Meteoor (vier ballen)
- Auke Hulst over Haruki Murakami, De moord op Commendatore. Deel 1 (nog geen ballen want: 'Voor zover ik uit Japanse media heb begrepen is het boek - hoewel ook daar over twee banden verdeeld - één aansluitend geheel. De delen zijn er dan ook simultaan verschenen. Na lezing van Een Idea verschijnt is het zonneklaar dat alles wat ik er nu over zeg, onder voorbehoud zal moeten zijn van het totaalproduct.' ) [leesfragment]
- Peter Vermaas over Niek Pas, Macron en de nieuwe Franse revolutie (vier ballen)
- Anna-Luna Post over Mary Beard, Women & Power (vier ballen)
- Caroline de Gruyter over Luuk van Middelaars De nieuwe politiek van Europa (vier ballen), Rolf Falters De geboorte van Europa (drie ballen) en Towards an imperfect union van Dalibor Rohac (drie ballen).
- Wim Berkelaar over Bart Lankester, Kom vrouwen, aangepakt! (vier ballen)
De boekrecensies van NRC Handelsblad verschijnen elke vrijdag in Boeken, en zijn voor abonnees te raadplegen op Nrc.nl. NRC Handelsblad is te koop bij het Nieuwscentrum.
De Detective & Thriller-update van Vrij Nederland is zonder sterren of ballen. Wij typen het voor u over:
- Dan Brown, Oorsprong: 'Personages wat eendimensionaal. Niettemin heeft het book tempo, spanning en een Enorm Complot.'
- John le Carré, Een erfenis van spionnen: 'Dit puzzelstukje moest dus getoond worden, vond Le Carré, de ene operatie volgde uit de andere, het was nóg complexer.'
- Lee Child, Nachthandel: 'Strak verteld boek in hamerende zinnen - jammer van die ietwat sentimentele uitglijder aan het einde.'
- Harlan Coben, Laat niet los: 'Coben sleurt de lezer mee in een steeds gecompliceerder onderzoek, waarin de raadsels uit het verleden op Cobens eigen geraffineerde wijze worden opgelost.' Wat ontbreekt: 'Het adembenemende einde dat we van Coben gewend zijn.'
- Arne Dahl, Grensgebieden: 'Vermoeiend "intelligent".'
- Boris Dittrich, Halszaak: 'Uitstekend geschreven en heeft een intrigerende plot. Alleen jammer [van] de ontknoping.'
- Ken Follett, Het eeuwige vuur: '[De] sinistere bewegingen in de schaduw van de macht geven deze roman een enorme spanning.'
- Robert Harris, München 1938: 'Harris is ditmaal erg aan de feiten gebonden [...] dus zijn speelruimte ligt in de tekening van die historische dagen. [We zien] wat oorlog betekent in de alledaagse werkelijkheid - die daardoor extra dreigend is.'
- Stephen King & Owen King, Schone slaapsters: 'Veel in deze allegorie herinnert aan Stephen Kings eerdere werk. [...] Spanning komt van de vraag wie aan de touwtjes trekt in deze boordevolle, geestdriftige roman.'
- Ruth Rendell, Donkere wegen: 'Alle personages die in haar 66ste [en laatste] thriller ingenieus om elkaar heen draaien, zijn schijnbaar gewone mensen met lelijke trekjes en geheime gedachten.'
- Karin Slaughter, Goede dochter: 'Deze standalone bewijst weer Slaugthers vermogen om de verwikkelingen tussen interessante karakters te verweven met een doorwrochte plot.'
Vullings' column gaat over de brieven van onopgemerkte schrijvers - aan hem. 'Zijn álle brieven van auteurs ergerlijk? Volg je de ongeschreven code, dan is echt contact tussen schrijver en criticus niet de bedoeling.' Maar: 'Mijn vlees blijkt zwak: ik koester toch een handvol schrijversbrieven. Van schrijvers die het kunnen: doordenken over de reflectie van een criticus, en die daaraan iets toevoegen op een stilistisch onnavolgbare manier. Die zeldzame brille wil je niet missen.'
Boek van de maand is Tommy Wieringa's De heilige Rita [fragment]. Jeroen Vullings: 'Wieringa schrijft met zoveel empathie over zijn hopeloze gevallen, hij kijkt met zulke oude, wijze ogen naar ze, doorziet ze feilloos psychologisch, doet ze daarmee zoveel recht dat de lezer niet anders kan dan van ze gaan houden. Hoe krijgt hij dat voor elkaar? Vooral door zijn taal en zijn schrijfstijl - datgene wat deze klassieke roman grondvest en vitaliseert.' Op de gedeelde tweede plaats: Rick de Leeuw en Remco Sliederink, Ik Jan Smeken (Sander Pleij: 'Een schot in de roos die geen wetenschapper is.'), en Rudy Kousbroek, Seks, natuurlijk, maar vooral orde. Brieven aan Gerard Reve [fragment] (Jeroen Vullings: 'We lezen deze brieven uiteindelijk om Reve, de grote schrijver. Maar zoals ook uit eerdere correspondenties bleek: Kousbroek weet steeds te verrassen.').
Carel Peeters, ten slotte, las Maxim Februari's 'amusante roman' Klont [onze recensie] en Franklin Foers Ontzielde wereld. 'Met die objectieve kennis wordt gehandeld. Daarvoor moeten we onze individualiteit inleveren. Het wordt geen handel in dode zielen, zoals bij Gogol, maar in levende zielen.'
Vrij Nederland verschijnt elke maand; elk kwartaal verschijnt er een special. Vrij Nederland is te koop bij het Nieuwscentrum.
In Elsevier geeft Irene Start drie sterren aan Sirenen van Jan Cremer, het boek dat hij schreef over een oude liefde: 'De manier waarop Cremer terugblikt heeft iets merkwaardigs.'
Wit [fragment], het nieuwe boek van Han Kang, krijgt vijf sterren van Denise van Dalen. De auteur maakt 'de leegte van het bestaan voelbaar,' aldus Van Dalen.
Elsevier is te koop bij het Nieuwscentrum.
Tan Tunali las Rodaan Al Galidi's verhalenbundel Duizend-en-een nachtmerries voor De Groene Amsterdammer [leesfragment]. 'Een stem die het verdient om breed en luid gehoord te worden,' schrijft hij over Al Galidi. Van Raymond van den Boogaard verder een stuk over William Taubmans 'monumentale biografie' Gorbatsjov. De man en zijn tijdperk. En Graa Boomsma leverde een stuk over Brian Van Reets Buit. 'Van Reet heeft een roman geschreven die ver uitstijgt boven de informatieve verhalen van oorlogscorrespondenten,' aldus Boomsma.
Lodewijk Verduin recenseert Rinske Hillens 'solide debuut' Houtrot [leesfragment]. Joost de Vries bespreekt De Sparsholt-affaire van Alan Hollinghurst [recensie]. 'Door de grote sprongen in de tijd en de verschuivende vertelperspectieven in De Sparsholt-affaire voelt het alsof je in elk nieuw deel weer in nieuwe personages moet investeren en, omdat je weet dat je verbinding met die personages hooguit honderd bladzijden duurt, je die verbinding nooit heel diep laat gaan. Hollinghurst maakt daarmee de tragiek van zijn personages zichtbaar, maar niet heel invoelbaar. Het neemt niet weg dat Hollinghurst haarfijn schrijft, en zijn roman vol alinea's staat die doorleefd zijn met geuren, aanrakingen, onverwachte klanken en grote verlangens die achter kleine gebaren schuilgaan,' staat er onder meer in het stuk.
De Groene Amsterdammer is elke woensdag al te koop bij het Nieuwscentrum. Athenaeum Boekhandel verzorgt de boekverkoop voor de website van De Groene.
