Recensieoverzicht: Dave Eggers, Lydia Rood,Travis Mulhauser, T.H. White, T.S. Eliot (27 juli 2016)
01 augustus 2016Onze wekelijkse samenvatting van de recensies in kranten en tijdschriften, met dit keer aandacht voor Dave Eggers, en verder: Herman Hesse, Andrea Wulf (Trouw), Het Komrijk, Frans Pointl (de Volkskrant), Maja Lunde, Russische poëzie, Griekse verhalen (De Standaard), Lydia Rood, Wolfgang Koeppen, Christina Lamb (NRC Handelsblad), Yuri van der Sluis, Travis Mulhauser (Het Parool), Ellen Deckwitz, Ester Naomi Perquin, Lieke Marsman, Philippe Claudel (Elsevier, T.H. White, Martha Nussbaum (Vrij Nederland), Mark Smeets, T.S. Eliot, Nikos Kazantzakis, Bart Koubaa (De Groene Amsterdammer).
Oudere afleveringen van deze rubriek zijn te raadplegen in ons archief. Ook de recensies in de Vlaamse kranten en weekbladen worden opgenomen in het overzicht, met dank aan Johan Eeckhout. Tussen rechte haken staan de redactionele items op Athenaeum.nl.
Delen op
In Trouw herleest Alle Lansu Herman Hesses Siddharta en Steppenwolf, in de nieuwe vertalingen van respectievelijk Liesbeth van Nes en Peter Verstegen met enige scepsis over zijn jeugdige enthousiasme destijds: 'Des te groter mijn verrassing dat ik er nu, veertig jaar later, opnieuw van onder de indruk ben. Goed, ik voel inmiddels de nodige reserve tegenover de esoterica aan het slot van Siddharta maar tegelijkertijd ontdek ik in deze romans nu dingen, die ik toen, als zoekende twintiger, hooguit met mijn verstand kon navolgen,' stelt hij vast, en: 'Na herlezing van deze romans heb ik het gevoel dat Hesse actueler is dan hij ooit geweest is.'
Ook Rob Schouten las Dave Eggers' nieuwste, Helden van de grens [leesfragment], met dezelfde kritiek op het slot: 'Eind goed al goed, behalve dan in literaire zin, want dit verhaal had eigenlijk geen feelgood-finish mogen hebben. Helden van de grens is een boek waarin de Amerikaanse beschaving ervan langs krijgt, maar het gaat ook over een overspannen vrouw die het allemaal niet zo goed meer ziet. Die tweeledige strekking maakt het een spannend, dubbelzinnig en ook, ondanks het mislukte einde, een rijk boek waarin Eggers' bijzondere kijk op het dagelijks leven sterk tot uitdrukking komt.'
Paul van der Steen verklaart zijn 'vreemde fascinatie' voor de negentiende eeuw, met Marita Mathijsen, Jacob van Lennep en recente boeken van Auke van der Woud, Koninkrijk vol sloppen. Achterbuurten en vuil in de negentiende eeuw [leesfragment], Rick Honings, De dichter als idool. Literaire roem in de negentiende eeuw, en Andrea Wulf, De uitvinder van de natuur. Het avontuurlijke leven van Alexander von Humboldt [leesfragment | toelichting door de vertalers | recensie]. 'Terwijl de negentiende eeuw ook zoveel spannends en interessants te bieden heeft en in wezen zo dichtbij is. Ondergetekende (bouwjaar: 1969) zat als peuter en kleuter op schoot bij zijn overgrootmoeder (bouwjaar: 1873), die op haar beurt nog op de schoot moet hebben gezeten van mensen die kind waren in de vroege negentiende eeuw.'
Bas Maliepaard neemt Arnon Grunbergs Moedervlekken [leesfragment] en Connie Palmens Jij zegt het [recensie | leesfragment] mee op vakantie, en tipt Philip Waechters Kamperen! (kleuters), B.B.'s Brendon Chase (9+), Gideon Samsons Eilanddagen (11+) en Andreas Steinhöfels Anders (15+). Edwin Kreulen looft Vera Bucks Runa (vertaling Corry van Bree) ('Een thriller die zo dicht bij literatuur komt is die extra euro's meer dan waard.') en Janita Monna herleest Frank Martinus Arions 'Sterven, maar met Curaçao in mijn armen': 'Iets van het Curaçaose landschap klinkt ook door in de taal in dit gedicht. Die is hard en tegelijk warm, vol heimwee naar dat "kleine eiland van 63 kilometer".'
De boekrecensies van Trouw verschijnen elke zaterdag in Letter en Geest, en zijn voor abonnees te raadplegen op trouw.nl. Trouw is te koop bij het Nieuwscentrum.
Rob Gollin bezocht voor de Volkskrant het Komrijk, de villa in Portugal waar hij de afgelopen decennia, tot zijn dood in 2012 leefde met zijn echtgenoot Charles Hofman. Een reportage:
'Hofman gaat voor. Van de woonkamer naar het bureau een verdieping hoger, het loopje dat Komrij zo vaak in de avond maakte. In een hoekje had hij al lezend en tv-kijkend aantekeningen op post-it's gemaakt, die hij dan op de glasplaat van het ronde tafeltje naast hem plakte om ze voor het slapen gaan bij elkaar te grissen en mee naar boven te nemen. Wie weet wat het de volgende ochtend aan ingevingen zou opleveren. Hofman komt er niet zo graag meer, in het vertrek met de notenhouten bureaus, de Amsterdamse School-stoelen, de bronzen kop van Antinoüs, de schone Griekse jongeling die al vroeg de geliefde was van de Romeinse keizer Hadrianus, en het uitzicht op het Stergebergte. "Hier voel ik me altijd een beetje verweesd."'
Arjan Peters las de postume verhalen- en poëziebundel Zonder rampspoed valt er niets te vrezen [leesfragment] van Frans Pointl, samengesteld door David de Poel: 'Door de soms wrange humor waarmee hij over dat beklemmende universum kon verhalen wist hij zijn publiek geregeld aan het lachen te maken, en dat was hij zich bewust, maar zelf vond hij het allemaal zo lollig niet.'
Korte besprekingen:
- Peter Swanborn over Mia Couto, Vrouwen van as (vertaling Harrie Lemmens): 'Het gaat Couto niet alleen om een vergeten geschiedenis, hij wil ook de wortels van de menselijke drang tot superioriteit blootleggen.'
- Daniëlle Serdijn over Esther Gerritsen, Veilig leren lezen: 'In Veilig leren lezen zien we iemand die zichzelf accepteert, vergeeft. Dat is de grootste troef van deze bundel; een identificatie met de "schichtige idioot" die in ons allen huist, die vergissingen maakt, verwarring zaait en plaatsen als Ammen en Essen door elkaar haalt.'
- Maria Barnas over Anneke Claus, Begrafenis van mannen: 'De poging een houding te vinden ten opzichte van de ander wordt weerspiegeld in een toon die wisselt tussen stug en lyrisch, opzichtig formeel en informeel. De gedichten zijn vaak buitengewoon geestig en neigen naar het cabareteske.'
- Persis Bekkering over Donald Niedekker, Oksana: '[Niedekker] in zijn nieuwe roman opnieuw meester van de metafoor.'
- Marcel Hulspas over Michelle Goldberg, Indra Devi. De vrouw die yoga naar het westen bracht (vertaald door Henny Corver): 'Kortom, Michelle Goldberg (1975) heeft werkelijk een schitterend onderwerp gevonden voor deze biografie. Jammer dat ze wat vlak schrijft. En dat ze de lezer wil laten weten dat ze veel van yoga weet.'
En Paulien Cornelisse tipt Anna Funders Stasiland voor de zomer: 'Het is vrij gruwelijk, maar ook fascinerend. En naar mijn mening een ideaal vakantieboek: een echte pageturner, die bovendien gaat het over een land waar een hoop mensen hun zomer doorbrengen, of in ieder geval doorheen komen op weg naar de eindbestemming.' Maar: 'Dat is eigenlijk mijn echte tip voor de zomer: koop een e-reader.'
De boekrecensies van de Volkskrant verschijnen elke zaterdag in Sir Edmund, en zijn te raadplegen op volkskrant.nl/boeken - een selectie is slechts voor abonnees toegankelijk. De Volkskrant is te koop bij het Nieuwscentrum.
In een notendop in De Morgen somt op :
- Het innerlijke toneel (Feiten).van de Franse auteur Marcel Cohen, acht portretten
- van familieleden die in 1943 en 1944 in Auschwitz schreven
- Op een zondagochtend, de in Frankrijk enthousiast onthaalde roman van Alice Zeniter,
- het essay Bin Ich kein Schriftsteller?, van Toke van Helmond-Lehning over de Duitse denkers Walter Benjamin en Ernest Bloch in het Parijs van 1926
- De fixer, een thriller van Joseph Finder
En Marnix Verplancke ziet de filosofie van Henry Thoreau doorschemeren in Helden van de grens [leesfragment] van Dave Eggers. Hoe langer hoofdpersoon Josie met haar camper door Alaska rondzwerft, ‘hoe sterker, slimmer, ethischer, zorgzamer, logischer en vooral moediger ze haar kinderen ziet worden’ schrijft de recensent die Eggers ook looft om zijn dosering: ‘Hij weet precies waar en wanneer hij informatie moet lossen om zijn personages en de plot op te bouwen. Helden van de grens blijft daardoor altijd spannend en fascinerend, ook al gebeurt er niet veel opzienbarends in het boek.’
De boekrecensies van De Morgen verschijnen elke woensdag in de bijlage Boeken. De Morgen is ook te koop - op dezelfde dag - bij het Nieuwscentrum.
De Noorse debutant Maja Lunde ging voor De geschiedenis van de bijen [toelichting door de vertaler] uit van een gedachte-experiment: de bijen zijn uitgestorven, de mensen overleven eerder dan ze leven. Alexander Van Caeneghem las ‘een verhaal over de plaats van de mens in de wereld [...] ambitieus en elegant levend’.
De bloemlezing Zal ik een eindje met je meelopen? De mooiste gedichten over wandelen, samengesteld door Victor Schiferli, inspireert Kathy Mathys tot een stuk over wandelen als deel van het schrijfproces.
En Alexandra De Vos gaat in op de plaats van de kindergedichten in de Russische literatuur, met de ‘grabbelton’ Bij mij op de maan. Russische kindergedichten in vertaling van Robert-Jan Henkes voor zich. Even staat ze stil bij het lot van de vrijgevochten twintigste-eeuwse dichters zoals Charms, Tsvetajeva, Mandelstam en anderen. ‘Ze schreven vaak voor kinderen omdat dat veiliger leek, [...] ze vergisten zich. Het leven in de Sovjet-Unie zat vol horror als in de oude kinderrijmpjes. En zo was de cirkel rond. De boze wolf of een woord van Stalin, het sprookje van de Russische dichter kent geen happy end.’
En vanuit haar vakantieverblijf op een Grieks eiland vraagt Annelies Verbeke aandacht voor Moderne Griekse vertellingen, een bloemlezing uit 2013 samengesteld en vertaald door Arthur Bot en de inmiddels overleden Anna Dekker. Met 52 verhalen biedt de bloemlezing een vrij representatieve selectie. Enkele thema’s zoals erotische geladenheid, aandacht voor de zee, de aanwezigheid van droom en onderbewustzijn en de tegenstelling stad-platteland komen vaak terug, maar Verbeke erkent dat het altijd problematisch iets als de volksaard te willen ontdekken via de literatuur van een bepaald land.
De boekrecensies van De Standaard verschijnen elke vrijdag in de bijlage De Standaard der Letteren. De Standaard is ook te koop - op dezelfde dag - bij het Nieuwscentrum.
Arjen Fortuin opent NRC Boeken met een stuk over Dave Eggers' nieuwste, Helden van de grens (Heroes of the Frontier, vertaling Monique ter Berg, Brenda Mudde, Elles Tukker en Maarten van der Werf) [leesfragment], een opmerkelijk boek in Eggers' oeuvre: 'Dit boek gaat over een vrouw die juist het burgerlijke leven de rug toekeert.' In die reis 'brengt Eggers een knap evenwicht aan tussen de aardige mensen en gevaarlijke situaties: zoals het leuke en open gezin waarvan de man om de haverklap zijn vuurwapen afvuurt'. Maar: 'Josie komt tot een mystiek aandoende loutering als ze een gezelschap muzikanten ontmoet, waarna Eggers de roman erg zoet laat eindigen - het glazuur springt je nog net niet van de tanden.'
Het zomerinterview is deze week met Lydia Rood (recent: Xinia's wraak). Thomas de Veen sprak haar: 'Ik wil echt de stem zijn van dat kind. Doen wat zij nog niet kunnen: hun verhaal vertellen. Als ik dan weer naar een guanceerd verhaal zoek, zoals ik moest doen toen ik journalist was, gaat dat verloren.'
Recensies: Silvia Marijnissen las Xu Zechens Rennend door Bejing (vertaald door Nele Hendrickx) ('opmerkelijk genoeg voelt de metropool daarin heel klein, omdat de verhalen zich afspeken in één district en geconcentreerd zijn rond een paar personages'), Jan Donkers Ron Rash' Boven de waterval (Above the Waterfall, vertaald door Anneke Bok en Nan Lenders) ('Rash is een goed stilist, en het verhaal, enkele van de karakters, en niet te vergeten de soms bedwelmend mooie natuurbeschrijvingen maken Boven de waterval al tot een waardevolle roman.'), en Roderick Nieuwenhuis over de nieuwe Saskia Noort, Huidpijn ('geslaagde zedenschets van de Nederlandse mediawereld').
Marco Kamphuis dan over Wolfgang Koeppens De dood in Rome (vertaald door W. Wielek-Berg) ('De grote rol die het toeval in het verhaal speelt, gaat ten koste van de geloofwaardigheid, maar dat is het enige dat er op deze intrigerende roman valt aan te merken.') en Margot Dijkgraaf over Christine Angots Een onmogelijke liefde (Un amour impossible, vertaald door Katelijne De Vuyst) [leesfragment]. Ze schrijft: 'Subtiel, met ervaren meesterhand, tilt Angot uiteindelijk haar persoonlijke relaas op naar een hoger niveau, naar een algemene thematiek van uitsluiting en afwijzing. Het maakt Een onmogelijke liefde tot een scherpe sociale roman over ongelijkheid, buitensluiten en machtsmisbruik.'
Non-fictie, ten slotte: Hanneke Chin-a-Fo over Christina Lamb, Farewell Kabul, over de terugtrekking uit Afghanistan: 'Lamb schrijft het scherp maar feitelijk op, vlot maar zorgvuldig onderbouwd, in een ik-vorm die niet ijdel aandoet.' En Mark Kurlansky's Paper: Paging Through History stelt Toef Jaeger teleur: 'Waar [Alexander Monro] stelt dat revoluties zijn ontketend dankzij papier, stelt [Kurlansky] dat een nieuwe technologie of uitvinding nooit een revolutie kan veroorzaken. Een uitvinding wordt gedaan omdat daar binnen een samenleving behoefte aan is, en niet andersom. [...] [Kurlansky stelt]: functies veranderen, ook die van papier, maar zelden verdwijnt iets helemaal. En dat is natuurlijk waar, maar of dat nu echte en visie is op veranderingen in de boekcultuur? Nee.'
De boekrecensies van NRC Handelsblad verschijnen elke vrijdag in Boeken, en zijn voor abonnees te raadplegen op nrc.nl. NRC Handelsblad is te koop bij het Nieuwscentrum.
Een interview met Yuri van der Sluis, auteur van Vertrouw me, ik ben verkoper: 'Daarom schreef ik ook mijn boek: om de mensen die zich nu niet herkennen in het beeld van de verkoper, en dus beweren dat ze er geen zijn, een hart onder de riem te steken, en om honden die nu nog wolfgedrag vertonen te laten zien dat het anders en beter kan: je kunt geld verdienen en tegelijk de wereld een stukje mooier maken.'
Thomas Verbogt tekent voor de grote recensie in 'PS Boeken', over Travis Mulhausers In de kou (Sweetgirl), een 'prachtige, filmisch geschreven roman': 'Paul Bruijn vertaalde het boek en hield de sfeer en de kracht ervan er goed in.'
Plus drie korte besprekingen:
- Dieuwertje Mertens over Anneke Claus, Begrafenis van de mannen: 'De meerduidigheid maakt gedichten van de teksten. Verder lijken het korte verhaaltjes, regelmatig bestaande uit lange formalistische zinnen, gegroepeerd in strofes die ook wel alinea's kunnen heten.'
- Arie Storm over Jill Dawson, The Crime Writer: '[Jill] Dawson besloot als bewonderaar geen biografie maar een roman te schrijven over Highsmith. Het is een gelukkige keuze: The Crime Writer is in alle opzichten een geweldig boek.'
- Guus Luijters over Patrick Modiano, Een jeugd (Une jeugenesse, vertaald door Edu Borger): '[H]et plotje dat hij heeft verzonnen om Louis en Odile aan hun geld te helpen, is zo doorzichtig, zo uitgekauwd, dat het bijna gênant is om te lezen.'
De boekrecensies van Het Parool verschijnen elke donderdag in PS. Het Parool is te koop bij het Nieuwscentrum.
In Elsevier een genereus groot stuk door Gerry van der List over drie opkomende dichteressen: Ellen Deckwitz, Ester Naomi Perquin en Lieke Marsman. 'Gedichten bieden vermaakt en scherpen je geest, betoogt Deckwitz. "Bovendien maken ze een betere luisteraar van je. Poëzue is het met woorden heen cirkelen om dingen die nog niet eerder in woorden gevat zijn. Dat vereist aandachtig lezen, wat heel waardevol kan zijn. Zeker in een tijd waarin de meeste mensen vooral geïnteresseerd zijn in het afsteken van monologen."' Perquin: 'Ik ga gebukt onder een aangeboren melancholie. Op de tweede dag van mijn bestaan verlangde ik al terug naar de dag van mijn geboorte. Ik heb geregeld te horen gekregen dat ik zo ouwelijk schreef. Het is niet anders.' En Marsman: 'Ik geloof niet zo in de therapeutische kracht van schrijven. Voor therapie ga ik naar een therapeut. Maar in lezen vind ik veiligheid en geborgenheid. En in mijn schrijven voel ik me zelfverzekerd. Het is bijzonder om iets te kunnen creëren. Ik twijfel aan alles. Behalve aan het feit dat ik kan en moet schrijven.'
(Van Deckwitz moet u haar Olijven moet je leren lezen en haar bundel De blanke gave, van Perquin Jij bent de verkeerde. En alle andere gedichten tot nu toe en van Marsman De eerste letter [voorpublicatie | recensie])
En twee recensies: Gerlof Leistra las Gert Hages Napels. Een duivels paradijs ('In bloemrijke taal toont Hage zowel de schoonheid als het verval.'), en Irene Start Philippe Claudels De boom in het land van de Toraja [lees ook onze recensie] ('Fijnzinnig confronteert Claudel ons in deze subtiele roman met de feiten.').
Elsevier verschijnt elke donderdag en is voor abonnees toegankelijk via weekblad.elsevier.nl. Elsevier is te koop bij het Nieuwscentrum.
'De boeken die ons boos maakten' is de nieuwe zomerreeks van De Groene. Joost de Vries las Daniel Goldhagens Hitler's Willing Executioners: Ordinary Germans and the Holocaust, en stelt vast: 'Boeken over daders zijn nooit alleen historische werken. Ze bevatten onherroepelijk een mensbeeld. [...] De rel die ontstond rond Goldhagens brongebruik ging niet alleen over slordig academisch werk, het ging juist om dat mensbeeld. Opeens bleek dat zijn anekdotes en citaten in dienst stonden van een bepaalde overtuiging. Finkelstein vermoedde dat Goldhagens these voortkwam uit diens steun aan de rechtse politiek van Israël.'
Dichters & Denkers zelf opent met T.S. Eliots Prufrock. En andere observaties (vertaling Paul Claes). Graa Boomsma las het: '"Het liefdeslied van J. Alfred Prufrock" is een eeuw later nog steeds een weergaloze poëtische poging om het moderne versplinterde stadsleven vol aarzelend verlangen en donkere erotische stegen weer te geven.' Met stevige vertaalkritiek.
Cyrille Offermans dan, over Nikos Kazantzakis' roman Christus wordt weer gekruisigd, 'een rampzalig reactionair boek': 'In literaire kringen bestaat kennelijk een zo vergaand ontzag voor alles wat zich als "filosofisch" aandient, dat men dit oriëntalisme van de ergste soort, deze onverdraaglijke preek, dit seksisme uit de oertijd van de beschaving, deze verheerlijking van de religieuze zelfopoffering à la IS slikt als hoogstaande literatuur.' Nee, dan Kees 't Hart: hij is veel enthousiaster over Bart Koubaa's nieuwe roman Een goede vriend [leesfragment]: 'Koubaa dwingt je ertoe de roman in te gaan, mee te lopen, mee te kijken, je interpretatiemechanismen niet in de overdrive te zetten. Lees maar. Hij wist dat hij iets beet had, iets ongebruikelijks. Een langzaam voortschrijdende roman waarin de zinnen peinzen, zich als kralen aan elkaar rijgen, waarin het engagement in de beelden zit en in de blik van de schrijver en zijn personage, niet in hun opvattingen.'
Gerard Zeegers besluit met Mark Smeets' De triomf van het tekenen en zijn Schetsboek 1993: 'Mark Smeets heeft tijdens zijn leven geen echte boeken gepubliceerd, maar met deze twee uitgaven is dat ruimschoots goedgemaakt en is zijn vreemde, onaffe en rafelige oeuvre toegankelijk gemaakt voor een groot publiek en gered van de vergetelheid.'
De Groene Amsterdammer is elke woensdag al te koop bij het Nieuwscentrum. Athenaeum Boekhandel verzorgt de boekverkoop voor de website van De Groene.
Het is sportzomer, dus ruim baan voor de schrijvers. Vrij Nederland vroeg Elfie Tromp, Etgar Keret, Arnon Grunberg, Arie Storm en Stella Bergsma om een sportverhaal. Eenieder reageerde op zijn eigen manier, Tromp met 'Porno is topsport', Keret met 'De vloek van het voetbal', Grunberg met 'Krav Maga' (dat is een vechtsport), Storm met 'Nederlaag' (een vaderlijk sterfbedverhaal), Bergsma met het opiniërende 'Sportzilla'.
Boek van de Week is volgens Jeroen Vullings T.H. Whites De havik (vertaling Jolande van der Klis): 'De tijd is rijp voor herwaardering van T.H. White,' betoogt hij over de auteur die Neil Gaiman en J.K. Rowling inspireerde. Maar om dan te beginnen met het vertalen van dit kleinood, 'een autobiografisch, behoorlijk technisch geschrift over Whites eerste pogingen om met kennis uit oude tijden een havik te temmen'? Toch 'vreugdevol dat De havik nu, in 2016, in een (secure) Nederlandse vertaling verschijnt'. Want, besluit Vullings: de meerwaarde van het boek 'is dat het, anders dan je zou verwachten, een mislukking boekstaaft'.
Carel Peeters ten slotte, in een Literaire Kroniek over twee pagina's, leest Martha Nussbaums Anger and Forgiveness: Resentment, Generosity, Justice bij de oprispingen van Trump en de zijnen: 'Volgens Nussbaum zijn Amerikanen masculien ingesteld op "payback", op straffen, vergelding en genoegdoening, niet op preventie. Straf is de vertaling van woede. Veel verder kijken dan straffen gebeurt niet. Om de aandacht af te leiden van de woede en het straffen heeft Nussbaum het over de roman Effie Briest van Theodor Fontana. De misstap wordt Effie door haar echtgenoot daarin vergeven. Maar daar steekt een woedende sociale omgeving een stokje voor: gestraft moet er worden. Woede en straf suggereert controle over de situatie, maar bereikt niets, is Nussbaums boodschap.'
Vrij Nederland verschijnt elke woensdag, een selectie van de recensies is op vn.nl/boeken raadpleegbaar. Vrij Nederland is te koop bij het Nieuwscentrum (vanaf donderdag).
