Jordan B. Peterson, Zadie Smith, Rachel Kushner (de boekbesprekingen in de week van 6 juni 2018)
11 juni 2018Onze wekelijkse samenvatting van de recensies in kranten en tijdschriften, waarin deze week aandacht voor Jordan B. Peterson, en verder: Zadie Smith, Murat Isik, Peter Malcontent, Remieg Aerts (Trouw), Jonathan Eig, Francesca Melandri, Arjen van Veelen (de Volkskrant), Rachel Kushner, Imogen Hermes Gowar (Het Parool), Daniël Vis, Nicolien Mizee, Mark Galeotti, Olivier Rolin (NRC Handelsblad), Michael Connelly (Vrij Nederlands Detective- & Thrillergids), Daan Borrel en de auteurs van Sampler (De Groene Amsterdammer).
Oudere afleveringen van deze rubriek zijn te raadplegen in ons archief. Tussen rechte haken staan de redactionele items op Athenaeum.nl.
'Wie is de Mulisch van de migratie?' Laura van Baars vraagt het zich af, want Mulisch was al de Mulisch van de Oorlog. Van Baars stelt Murat Isik voor. 'De grote verdienste van Wees onzichtbaar [fragment] is dat Isik de Bijlmerramp tot een literair symbool van gemeenschappelijke geschiedenis weet te maken: een ramp in Nederland waarbij vooral migranten getroffen werden.' En Jann Ruyters borduurt voort op de kwestie van belangrijke boeken en thema's. 'Is inderdaad het engagement terug of gaat de literatuur gewoon als altijd haar eigen onthechte gang? En als dat laatste zo is, is dat dan erg?' Ze is thema's gaan turven bij de titels op de longlists van de afgelopen jaren, ze sloeg er Geen verlangen zonder tekort [onze recensie] op na, en besluit: 'Ogenschijnlijk niet urgent misschien, die zelfreflectie op de vierkante millimeter, maar zeker zo vitaal.'
Co Welgraven sprak Peter Malcontent (Nederland, Israël & Palestina. Een open zenuw): 'Het is natuurlijk niet makkelijk. Iedere historicus die beweert volledig objectief te zijn, die liegt. Bij mijn onderzoek heb het zelfbeschikkingsrecht als maatstaf genomen om het Nederlandse beleid jegens Israël en de Palestijnen te beoordelen, in mijn boek laat ik die internationaal erkende maatstaf steeds terugkomen. Zowel het Israëlische als het Palestijnse volk maakt met recht aanspraak op zelfbeschikking.'
Recensies. Janita Monna las Marlene van Niekerks In de stille achterkamer. Gedichten bij schilderijen van Adriaen Coorte en Jan Mankes [fragment]: 'Poëzie als een kleine adempauze in een kolkende wereld.' En Paul van der Steen las Thorbecke wil het. Biografie van een staatsman [fragment]: 'De grote kracht [...] is dat de lezer begrip krijgt voor de afkeer [...] van een figuur die zichzelf messiaanse trekjes toedichtte. En tegelijkertijd zorgt Aerts voor een groeiende bewondering bij de lezer voor het denken, de prestaties en de volharding van de staatsman. Remieg Aerts [...] bezorgde Nederland eindelijk een volwaardige biografie van de staatsman die we kennen uit monumenten en straatnamen.
'Na honderd bladzijden was ik enthousiast. Na tweehonderd snapte ik waarom Peterson een fenomeen is. Na driehonderd begon ik me stierlijk te vervelen. Na vierhonderd snapte ik totaal niet meer waarom Peterson een fenomeen is.' Eelco Runia, over Jordan B. Petersons 12 regels voor het leven.
En Boek van de week is Zadie Smiths Voel je vrij [onze recensie]. Annemarié van Niekerk: 'Zadie Smith stelt je met haar arendsblik in staat om dingen die aanvankelijk complex en verwarrend zijn, in een helder perspectief te zien. Ze trekt je mee in haar verbeelding en opent het ene na het andere verhelderende panorama. Maar in die brede blik is ook steeds ruimte voor het specifieke en karakteristieke detail, voor kleur, profiel en nuance.'
Korter:
- Rob Schouten over Willem Brakman en Simon Vestdijk, Gaven, giften en vergiften: 'Je hebt het gevoel dat ze zich voor elkaar een beetje uitsloofden, zodat je over hun maatschappelijk of innerlijk leven niet veel te weten komt, maar vermakelijk is het allemaal wel, zeker voor liefhebbers van beider werk.'
- Beeldboek van de week is Antoon Erftemeijers Kunst is om te huilen. Heftige emoties bij het kijken naar kunst.
- Monica Soeting over Alpita de Jong, Triomfen en tragedies van een uitmiddelpuntig man. Joost Halbertsma (1789-1869): 'Een indrukwekkend beeld van zijn enorme kennis, zijn onverzadigbare belangstelling en zijn modern aandoende ideeën over politiek en maatschappij [...]. Het boek is elke centimeter, elke bladzij en elke ons meer dan waard.'
- Bas Maliepaard over Dirk Weber, Naar de rand van de wereld: 'Het boek krijgt een iets te snel afgewikkelde, maar verrassende én sterke ontknoping, die associaties oproept met omstandigheden rond de voormalige DDR en Noord-Korea. [...] Een geslaagd, meeslepend avonturenboek.'
- En in 'Vandaar dit boek' Mariska van Sprundel over Alles wat je wilt weten over hardlopen.
De boekrecensies van Trouw verschijnen elke zaterdag in Letter en Geest, en zijn voor abonnees te raadplegen op trouw.nl. Trouw is te koop bij het Nieuwscentrum.
De betere agendajournalistiek: het is zomer, dus sportzomer, dus Bert Wagendorp schrijft over sportboeken. 'Er zijn veel meer geweldige sportboeken die niet over sport gaan. Dat komt juist door de aard van sport: het is niks, dus alle betekenis moet er van buitenaf in worden gelegd. Soms gebeurt dat knullig, soms subliem.' Met: Norman Mailers The Fight, W.C. Heinz' The Top of His Game: The Best Sportswriting, Jonathan Eigs Ali. Een leven, en David Foster Wallace' String Theory.
Arjan Peters dan, over Francesca Melandri's De lange weg naar Rome [fragment]: 'Hoe gemakkelijk had Melandri een eendimensionale pamfletroman kunnen schrijven, met al dit materiaal voorhanden, reikend van Mussolini tot Berlusconi, en met in de hoofdrol die hypocriete slimmerik van een oubaas met zijn smeergeld, strapatsen en handig haperende geheugen? De prestatie die ze levert, is dat de lezer zijn oordeel steeds moet opschorten.'
Michael Persson sprak Arjen van Veelen over Amerikanen lopen niet [onze recensie]: 'Wat ik het leukst vind is het reported essay, ik zie mezelf graag als reizende essayist. Die roman was echt een bezoeking. Ik werd voortdurend afgeleid, al is het ook lastig concentreren als er steeds schoten klinken. Ik wil graag weg van mijn bureau. Ik houd van overpeinzingen, maar ik moet wel voeding hebben van de echte wereld. Het is avontuurlijker, je loopt altijd het risico dat de werkelijkheid spannender is dan wat je achter je bureau hebt bedacht.'
Terug naar Nederland. Marcel Hulspas las de bundel Nieuwe Vrijdenkers (drie sterren), en Mounir Samuels God is groot [fragment] (vier sterren): 'Mounir is geen moslim maar kopt, een Egyptische christen. En dus vertrouwd met alle kanten van de islam. Om daar nóg vertrouwder mee te worden, deed hij vorig jaar mee met de ramadan. Dat vormt de rode draad in het boek.'
Twee pagina's, één ster van Marcus Werner voor Marc van Roosmalens Waarom de buren nooit deugen: 'Wat vergezocht, of gewoon apekool.'
Korter:
- Mieke Zijlmans over Wim Daniëls' De taal van de fiets, drie sterren: 'De charme van zijn fietsboek zit hem in Daniëls’ persoonlijke geestdrift voor het rijwiel.'
- Bo van Houwelingen over Bertram Koelemans Het wikkelhart, vier sterren: 'Koeleman heeft precies de juiste toon gevonden om het allemaal te beschrijven: een beetje droog, met onderkoelde humor.'
- Wineke de Boer over Olivier Guez' De verdwijning van Josef Mengele [toelichting door de vertalers], drie sterren: 'Het verhaal is spannend, toegankelijk en geloofwaardig.'
- Hans Bouman over Andrew Michael Hurleys Duivelsdag, drie sterren: 'Daarmee heeft Hurley een dankbaar uitgangspunt geschapen voor een reeks raadselachtige, steeds beklemmender en ten slotte ronduit schrikwekkende gebeurtenissen. De personages hadden soms meer uitdieping verdiend, maar dankzij Hurleys stilistisch vernuftige sfeertekeningen zijn de Endlands zelf de indrukwekkende hoofdpersoon van deze roman.'
- Aleid Truijens over Jurryt van de Voorens Amsterdam 1928, drie sterren: 'Sporthistoricus Jurryt van de Vooren vertelt ze smakelijk, deze en andere uitgelichte anekdotes rondom de Spelen van 1928. Door die aanpak blijft het onderhoudende boek enigszins oppervlakkig.'
De boekrecensies van de Volkskrant verschijnen elke zaterdag in Sir Edmund, en zijn te raadplegen op volkskrant.nl/boeken - een selectie is slechts voor abonnees toegankelijk. De Volkskrant is te koop bij het Nieuwscentrum.
'Vertalen is voor een groot deel ontvoeren naar eigen gebied, eigen cultuur, eigen ideeën, eigen tijd. Dat is te zien als een misdrijf. Maar je kunt het ook anders zien: de boodschap is de kern. De taal is de verpakking. De jurk van de taal moet gewassen en gestreken worden om de boodschap goed te presenteren.' Een verkorte versie van de verkorte versie die Het Parool publiceert van de openingsspeech van Nelleke Noordervliet ter gelegenheid van Nederland Vertaalt-Vertaaldag in het Academiegebouw in Utrecht.
Marjolijn de Cocq interviewde Rachel Kushner over Club Mars [fragment]: 'Dit boek is niet geschreven om de witte bourgeois middenklasselezer op te zadelen met een schuldgevoel over mensen over wie ze nooit hebben nagedacht. Die aanname alleen al veronderstelt dat ik het voor die witte middenklasse heb geschreven, om die een wereld te laten zien die anders onzichtbaar zou zijn gebleven. Maar voor mij zijn de reacties van mensen die zich in dezelfde positie bevinden als de personages in mijn boek veel belangrijker, zij moeten zich ook kunnen herkennen in verhalen, vertegenwoordigd zijn in de literatuur.'
'Een sappige, sprankelende mix van overtuigende historische fictie en symbolische sprookjeselementen, waarin een verhaal over macht, liefde en (on)afhankelijkheid draait om twee gevaarlijk verleidelijke vrouwen.' Dirk-Jan Arensman las Imogen Hermes Gowars De meermin en de courtisane.
Korter:
- Thomas Verbogt over Marie Kessels' Veldheer Banner: 'Veldheer Banner is ook een wijs boek. Maar nogmaals: zo intiem dat het soms moed vraagt, zeker in het tweede gedeelte, je bij de veldheer betrokken te blijven voelen. Maar die moed hebben de personages ook. Ja, ook een boek over moed.'
- Dieuwertje Mertens over Athena Farrokhzads Een witte suite: 'De gelaagde, soms fabelachtige citaten maken daarentegen veel goed.'
- Hans Knegtmans over Stephen Kings De buitenstaander: 'Zou King het wel best vinden zo? Vrijblijvendheid mag, als het maar lekker spannend is?'
De boekrecensies van Het Parool verschijnen elke zaterdag. Het Parool is te koop bij het Nieuwscentrum.
'Hoe dan ook, vanuit Groot-Brittannië en Frankrijk raakte het brutalisme in de loop der jaren verspreid over de wereld. Omstreeks 1970 was het brutalisme uitgegroeid tot een internationale stijl die van Noorwegen tot Zuid-Afrika en van de Verenigde Staten via Rusland tot Japan tot verbluffende en soms zelfs krankzinnige architectuur heeft geleid, zo laat SOS Brutalism zien.' Bernard Hulsman opent de boekenbijlage met een stuk over betonnen kolossen. Ook Simon Phipps, Finding Brutalism: A Photographic Survey of Post-War British Architecture en Dirk van den Heuvel (red.), Jaap Bakema and the open society komen aan bod.
Van enorme betonnen gebouwen naar faxen. Thomas de Veen looft Nicolien Mizees De porseleinkast. Faxen aan Ger 2 [fragment]: 'Als haar uitgeverij nou nog een poosje doorgaat met het publiceren van deze verrukkelijke faxen, kan Mizee denkelijk over een paar jaar de P.C. Hooft-prijs in ontvangst nemen voor een van de meest eigenzinnige en authentieke, diepzinnige en lucide én geestige oeuvres uit de Nederlandse literatuur.' Vier sterren.
Poëzie. Obe Alkema las Insect Redux van Daniël Vis, en is vol lof (vier sterren): 'De lezer raakt steeds verstrikter in het web waarvan hij, net als de ik-persoon, niet de grotere structuur kan overzien, maar wel wéét dat die bestaat en waarop continu gezinspeeld wordt met nummeringen en terugkerende motieven. Geïsoleerd en onthutst realiseert die zich steeds meer dat dat hellende vlak de enige zekerheid is waar die op kan rekenen.'
'In The Vory: Russia’s Super Maffia, brengt de unieke relatie tussen overheid en criminaliteit prachtig in kaart.' Laura Starink geeft vijf sterren aan Mark Galeotti's 'fascinerende boek' over het Rusland van Poetin. En Peter de Bruijn geeft er vier aan Die Staatsräte. Elite im Dritten Reich: Gründgens, Furtwängler, Sauerbruch, Schmitt. Helmut Lethen 'bouwt niet alleen op zijn eruditie in deze studie naar de houding en zelfrechtvaardiging van een viertal prominente intellectuelen en kunstenaars in het Derde Rijk, die na de omwenteling van 1933 met de nieuwe machthebbers gingen samenwerken' - hij neemt ook fictieve gesprekken op in het boek.
En Margot Dijkgraaf ging in gesprek met Olivier Rolin, wiens roman Veracruz [fragment] onlangs in vertaling verscheen: 'Ja, ik zou me vragen kunnen stellen over mezelf, waar komt dit vandaan? Ik wilde beschrijven wat voor roofdier er schuilt in de mannelijke seksualiteit, het heeft iets van een wild dier. Mannen willen hun prooi grijpen. Ik ook. Ik gedraag me doorgaans heel netjes, maar ik weet dat ik dat diep in mij ook heb. Ik wilde dat niet in alle welgevoeglijkheid beschrijven, het moest keihard en onverbloemd. En tegelijkertijd in de mooiste taal waartoe ik in staat ben.' En: 'Ik heb twintig jaar over het schrijven van dit boek gedaan. Zo’n schrijfproces heb ik nog nooit gehad. Als ik begin weet ik nooit hoe iets gaat lopen, ik volg de rivier. Maar hier waren het veel verschillende dingen die uiteindelijk tot deze compositie hebben geleid. Die is met opzet niet perfect. Juist dat het onvolmaakt is, is de kracht van dit boek.'
Korter:
- Judith Eiselin over Penelope Fitzgerald, Het begin van de lente: 'Een waarachtige oude meester(es), die een hele woelige wereld oproept met haar beheerste proza. Haar werk wordt wel vergeleken met dat van Jane Austen, maar doet in zijn lichtvoetigheid, trefzekerheid en humor eerder aan Tsjechov denken.' Vier sterren.
- Atte Jongstra over Jean-Marc van Tols Musch [fragment]: '[Na tweehonderd pagina's voortdurende wisselingen van het vertelperspectief zijn Van Tols wat stroeve stijl en een overmaat aan herhalingen] zien we in literair historicus Van Tol de schrijver opstaan, in de lezer komt de liefhebber overeind: we raken meegesleept, het genieten begint.'
- Arjen Ribbens over Boris O. Dittrichs Barst, het geschenk bij de Spannende-boekenweken: 'Lijkt wel op de automatische piloot geschreven.'
- Joost Vermeulen over John Prevas' De dure eed van Hannibal. Leven en strijd van de grootste vijand van Rome [fragment]: 'Prevas’ kennis van de geschiedenis is dusdanig groot dat hij vrijwel elke veldslag, belegering, moordpartij of diplomatieke manoeuvre weet te voorzien van interessante, soms zelfs verrassende details.'
De boekrecensies van NRC Handelsblad verschijnen elke vrijdag in Boeken, en zijn voor abonnees te raadplegen op Nrc.nl. NRC Handelsblad is te koop bij het Nieuwscentrum.
De beste detectives en thrillers volgens de Vrij Nederland Detective en Thriller Gids. Acht thrillers kregen vijf sterren:
- Jeroen Vullings over John le Carré, Een erfenis van spionnen: ‘Het drama dat vooraf ging aan The Spy.’
- Barbara van IJzeren over Daniel Cole, Marionet: ‘Een thriller van het hoogste niveau.’
- Jeroen Vullings over Michael Connelly, De nachtploeg: ‘In razende vertelvaart, langs engerds met gepersonaliseerde boksbeugels en een martelsadist aan wie Renée even is overgeleverd. Wat een verrassing is deze thriller!’
- MvdJ over Lawrence Osborne, Schitterende dieren: 'Een prachtig geschreven boek, dat even dromerig als verontrustend is.'
- Sander Pleij over Friedrich Dürrenmat, De belofte. Requiem voor de misdaadroman: ‘In deze parel wordt zowel een misdaadverhaal verteld als het genre op de korrel genomen.’
- Erik de Vries over Tod Goldberg, Gangsterstraat: ‘Goldberg gunt je een uitvoerig kijkje in de gedachtewereld van een licht paranoïde, van zijn gezin gescheiden is en op wraak beluste beroepscrimineel, die zich opgejaagd voelt door zijn belagers.’
- Arno Ruitenbeek over Dennis Lehane, De vrouw in de spiegel: ‘Lehane flikt het hem weer: schijnbaar moeiteloos schudt deze topauteur de mooiste intriges, personages en dialogen uit zijn mouw.’
- Jeroen Vullings over Roslund, Drie uur: ‘Naast een spannend verhaal met een sterke plot, is het een oldskool Scandinavische thriller en bovendien kritisch naar de vluchtelingenproblematiek en het bijkomende cynisme.’
De nachtploeg van Michael Connely is de thriller van het jaar!
Plus stukken van Justine le Clercq over vrouwen als misdadigers, Kelli van der Waals over (on)schuldige meisjes in thrillers, en Marijn van der Jagt over de moordlustige Jolly Jane (1854-1938).
Vrij Nederland verschijnt elke maand; elk kwartaal verschijnt er een special. Vrij Nederland is te koop bij het Nieuwscentrum.
Basje Boer bespreekt drie boeken over seks en seksualiteit geschreven door vier jonge vrouwen: Soms is liefde dit. Een brief over lichaam, seks en verlangen van Daan Borrel [fragment], Vuile lakens. Een hedendaagse visie op seksualiteit van Heleen Debruyne en Anaïs van Ertvelde en Seks voor iedereen. Hoe Nederland (niet) over seks praat van Arjet Borger. ‘Er kleeft iets aan Vuile lakens en Soms is liefde dit wat ik niet anders kan omschrijven dan hip. […] uit alles blijkt dat de schrijvers niet alleen voor zichzelf spreken maar voor millenials in het algemeen. […] Maar de bedachtzame wijze waarop Borger schrijft over waarde voelt eigentijdser. Dit is de richting die we echt uitgaan.’
Kees ’t Hart las Ninja Nero van Bart Koubaa [fragment]. ‘Fictionele levensgeschiedenissen tref je op het ogenblik weinig aan in de Nederlandstalige literatuur. […] Koubaa legde zich daar niet bij neer, hij schreef een magisch getoonzette roman die bol staat van de wonderlijkste scènes.’ En Lodewijk Verduin recenseert Sampler, een bundel met verhalen van ongedebuteerde jonge schrijvers [fragment]. ‘Hoewel enkele auteurs nog afwijkende, speelse vertelvormen aanwenden – vooral Carl Plaisier en Rashif El Kaoui maken van hun teksten echte stijloefeningen – weten hun verhalen zich niet goed van elkaar te onderscheiden.’ Maar, schrijft Verduin, er zijn twee uitschieters: Peter Buurman ‘[schept] een mysterieuze sfeer, die hij laat culmineren in een verrassend ontwapenend slot’ en Sofie Lakmaker, zij schreef ‘verreweg het beste verhaal uit deze sampler’ en ‘weet als enige te ontroeren’.
Tot slot, een stuk van Arthur Eaton over 12 regels voor het leven. Een remedie tegen chaos van Jordan B. Peterson (vertaald door Ton Heuvelmans, Mario Molegraaf, Rob van Moppes, Susan Ridder en Theo Schoemaker). ‘Het oogt allemaal vrolijk: de tekst is gelardeerd met smileys en Suske en Wiske-achtige illustraties. Maar achter de common-sense ‘regels voor het leven’ is een theoretisch staketsel opgetrokken dat wordt gefundeerd door twijfelachtige begrippen als de wil tot macht, verkapte rassenleer en survival of the fittest. Om over de rol van vrouwen in Petersons krachthiërarchische maatschappij nog maar te zwijgen.’
De Groene Amsterdammer is elke woensdag al te koop bij het Nieuwscentrum. Athenaeum Boekhandel verzorgt de boekverkoop voor de website van De Groene.
